1. Tipagine ani aida wasa ti ni dunduko?

ANI DUNDUKO naida na wasa. Si rengbe kadu nga gaani raka ima hi be abakabangirise, gberãrago, gbiati arungosiro. Si rengbe kadu nga ani na bakere gberãrago mbiko gbinza, akaza watadu pa zanga ani gaani boro rogo kpioyo. Agu akura rani kinaho i arungosi rani. Kurii gure, gu mangaapai nga ga zuu nakio kina kumbatayo pati rani. Ni rengo, ani ima ida kuti gupai nga gi ‘gbegberẽ aregbo’ re nga agu agopai nayugo gupai nga ani naraka “rogo kusa rago” na aˈuru dunduko ani ambeda na vovo zegino. (2 Tim. 3:1) Ono wa vura duhe wo, si rengbe kadu nga ani aima digo nisungudi ga Yekova akidohe tipa gbanga regbo si digisitihe, na si rengbe kadu nga gaani akpakarapai nakio kina ku mbatayo. Sidu, wari gu rengbe ani ka gbia wasa ni?

2, 3. (a) Ginipai ani nainihe tipa Abakuka? (b) Tipagine ani nika wisigo gu buku ti ni nga ga Abakuka?

² Tipa ka gbia karagapai kuti gu sanahe re, ani wisigingo gu buku nga ga Abakuka. Wa vura duhe nga Ziazia Kekeapai afuranga sirisiri tipa ga Abakuka raka gbiati gako mangaapai te, gu buku ko akehe nga mburu wasa. Si nawira gupai gbe nga rogo rimoko yo nga “fofoi dungo he.” Gere rengbe ka yugopa wai Yekova afu wasa furani ni dungo  ko rani watadu wai airisiko akakuti ko na kido wakina wai gude ninaakakuti bani kakaka. Abakuka afura na Mbori, na ki sanako na asanahe. Yekova akaragapai kuti ga Abakuka asanahe na ki rugu ko ko ke gu gayo fugodagbase re mbiko ko aima ino gupai nga ani ima rengba ka gbia undo ti ni.—Abak. 2:2.

³ Gi wene fugodagbase naadu dagba gi nebi nangia Abakuka naadu ni fudifudi ko re na Yekova nga gu yangada apai Ziazia Kekeapai nayuguhe tipa Abakuka. Gako buku nga papara ‘agu apai i akehe mbata’ rogo Fugo Mbori yo nga Ziazia Kekeapai tipa “ani moi bangirani mbiko gu zera nga ga kekeapai na wasa.” (Rom. 15:4) Waigu rengbe ani ka gbia undo ni tirani ti gu buku nga ga Abakuka? Si rengbe ka undo rani ani ini rogo gupai yo nga ka kido kuti Yekova. Kurigure, gu sangbaanebi nga ga Abakuka nafu gu kido furani nga ani ima rengba kadu na gu zereda nga ga berãseyo ani ki vura du vurũ rogo arungosiro gbiati kpakaraapai. Na gipai re berãse yo, ani wisigingo gu buku nga ga Abakuka sirisiri.

4. Tipagine Abakuka adu ti ni na gberãrago?

⁴ Oni gedi Abakuka 1:2, 3. Abakuka araki ti kere kpakarakpakara regbo. Ko adu ni fudifudiko ni kerehe mbiko gu gbegberẽ aboro zuu naadu patiko kirikiri. Gini regbo si adu nga gi gayo gbegberẽ mangaapai re nika digo ti ni? Tipagine Yekova aadia gbanga regbo ti ni tipa ka mangapai? Abakuka aabi kina gu iraira mangaapai gbiati gu gbegberẽ mangaapai gako aboro ringara aamangaha. Gipai re asako ka ko dunga na maabangirise ya. Sidu, rogo gi kerepai yo re, ko akpari fu Yekova tipa ko mangipai. Si rengbe kadu nga Abakuka aima tona kaa berã gupai nga Yekova aberãnga pa gako aboro te. Na si aangera wa ka i ya Mbori amanganga pai ni ipo te. Ya mo mo abingo tiro ti kura regbo wakina gi ga Mbori moyambu re?

5. Gini nyanyakipa pai ani awirikaha rogo gu buku nga ga Abakuka? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

⁵ Ya mo Abakuka aima mbu kido kuti Yekova? Ya mo ko aadunga berewe na idapase kuti ga Mbori akidohe te? Wagusa te! Gu rengo nga ko ambu gako akpakarapai gbiati abakabangirise ku bee Yekova angianga ku bee aboro ya nayugo gupai nga ko adu kindi na kido kuti Yekova. Ko adu ni fudifudi ko mbiko gupai nga ko aaruganga tiko na ga Mbori regbo mangaapai te watadu na gu ndupai Yekova ambuko ti ni ko du rogo ngbatunga kerepai wa gure. Ni ruga Yekova Abakuka tipa ko kepa gako abakabangirise, Yekova ayugu nyanyakipa pai nga gu rengbe ani ka wirikaha: Si aidanga ani gunde ti gumba pa gaani abakabangirise fu Ko te. Nirengo, ko nangarasa rani tipa ani uka kpotorani yo fuko rogo kparakpee yo. (Tam. 50:15; 62:8) Asanza 3:5 nangarasa rani berewe a nga ‘ani kido kuti Yekova na kpotorani yo dunduko’ angianga ka ‘kido kuti gaani rugatinapai ya.’ Si nawira wa Abakuka aima rugatiko na agi afugo re na ki mangipai kutini rogo gako raka yo.

6. Tipagine du manga kparakpee ti ni na nyanyakipaha?

⁶ Abakuka akido kuti Yekova, nga guko naadu ni Bakureako na ni Bako na ko amangi diandue tipa ka mbeda na ko. Abakuka asungongo asungo kaa baka kina bangiriko gbua na kini asadi ka mbakada agu apai naadu tipa ko ni tiko te. Kuba gure, ko amangi kparakpee tipa gako abakabangirise, rogo gi gene re, ko kini moi wene kpiapai furani. Kurigure, Yekova nga guko ninaagia kpetambuahe nayamba rani tipa ani yugu gaani kido kutiko ni manga ani kparakpee fuko tipa gaani abakabangirise. (Tam. 65:2) Ho ani amanga gipai re ni, ani nabi wai abi Yekova akaragapai kuti gaani akparakpee. Na ani nabi wai ko adungo rani wenengai ho ko afu wasa ni furani na kini ngbe furani kumbatayo. (Tam. 73:23, 24) Ka ani vura kaa gbia tirani na kina gini kpakaraapai vurũ, ko nika undo rani ani rugutirani na wai ko abi gupai du ani rogoho. Fuo gure, ani kini du na wene ruru bipai tipaha. Manga ani kparakpee fu Mbori nga gene sa dagba gu wene agene yo ani ayugo gaani kido ngbaha kutiko.

7. Waigu Yekova amangipai ho Abakuka agumba pa gako abakabangirise ni?

⁷ Oni gedi Abakuka 1:5-7. Tifuo Abakuka mbu gako abakabangirise ku bee Yekova, ko aima rengba ka bakabangiriko nga wai du Yekova nika mangapai kutini. Nidu Yekova ni gu bagude du na nyemuse, ko aazanga Abakuka tipa gupai nga ko apeke pa gako abakabangirise fuko te, ko aima rugatiko na gupai naamanga Abakuka. Mbori aima ino gupai nga ko aarungo arungo na ko kini kaa kpara tipa undo. Rogo agu afugo yo Yekova agumbaha tipa agu aYudo nangia airakeretu, Yekova agumba gupai fu Abakuka naandu ka manga kumbatayo. Si ima rengba kadu nga Abakuka nangia gu bambata boro Yekova ayugu gupai fu ni nga digido gu gbegberẽ mangaapai re ima mbeda ka da.

8. Tipagine ga Yekova karagapai azeresi ngba Abakuka ti ni?

⁸ Yekova ayugu gupai fu Abakuka nga Ko aima du regerege ka mangapai. Regbo aima mbeda tipa i fu mbusa fu gu gbegberẽ rikaaboro naadu ni aboro zuu re. Ni gumba Yekova gupai nga “rogo gaoni arago,” ko ayugu gupai nga gu sapangbanga re nika ye kina ti rago gu nebi re watadu ti rago agu aboro ko aaraka ti bangisa regbo sa na yo. Anga gere nangia gu karagapai Abakuka aaida ka giaha te. Ya mo gere nangia wene karagapai kuti gako kparakpee? Gupai Yekova agumbaha fuko aayugo gupai nga rungo nika kio kina ku mbatayo fu Yuda. AKasado (aBabero) agasi be gbegberẽ mangaapai na zuu, gayo sunge zuu aima susa ga ga Abakuka aboro, nga aguyo naima ino ga Yekova arugute. Tipagine ka Yekova amangisunge ti ni na gi gbegberẽ aboro zuu nangia apagano re tipa ka ye na arungo kurii gako aboro? Waigu ka mo adu ka si adu nga mo angia Abakuka?

9. Gini asanahe Abakuka aima rengba ka sana tiko na ni?

⁹ Oni gedi Abakuka 1:12-14, 17. * Abakuka aima rugatiko na gupai nga Yekova nika mangasunge na Babera tipa ka ye na sarangbanga na ki fu mbusa fu agu aboro naamanga gbegberẽ apai patiko kirikiri, ono wa si avura du wo, ko aaruganga tiko nzunzu na gupai re te. Ono tie, ko aumbasi tiko na ki gumba gupai fu Yekova nga Ko kindi nga gako, “Mbia.” (Pa Rug. 32:4; Yes. 26:4) Abakuka adu kindi na gu kido nga Mbori nga boro nyemuse gbiati weneringise. Gipai re anyakasi gu nebi re si ki sako ko sana Yekova na kura asanahe berewe wa gu nga: Tipagine Mbori arengbe ka mbu apai Yuda yo ti ni si gberẽ kisusi na ki mbu gako aboro i rungo berewe gbe? Tipagine ko aamanganga pai ti ni ni ipo ya? Tipagine ka gu Mbori du na tanduapai dũ “ongo aonga” ti ni ki mbu gbegberẽ apai rogo arago dunduko? Baraho duhe ni nga, Yekova nga “Kparakpara Ziazia ko”; na ‘bangiriko ni gigiri he ka bi gbigbitapai.’

10. Waigu rengbe ani kadu ti kura aregbo wakina Abakuka?

¹⁰ Ti kura aregbo, ani ima rengba kadu wakina Abakuka. Ani nadegaturani fu Yekova. Ani nakido kutiko na kini gedi Fugoko kini wisigihe, na gipai re nafu maabangirise furani. Ani nagia pa gako akidohe vurube agu arugapai gako riigbu afuhe. Ono ani ima rengba kindi kaa bakabangirani nga, ‘Gini regbo gaani arungo nika nyasa ti ni?’ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gupai Abakuka amangihe fuo gure?

11. Ginipai Abakuka adiberã ka mangaha tifuo ko degetuko fu Yekova?

¹¹ Oni gedi Abakuka 2:1. Gu wene fugodagbase naadu dagba Yekova na Abakuka re aima sako ko du na zereda nga ga berãse yo. Sidu, ko kini diberã ka nye kaa sungudo Yekova kindi na kido tipa ko mangipai. Ko aamanganga gipai re zanga ko berẽ aberã kuriihe mbata te, bambiko ko aima pepa gi gako diaberã re berewe ho ko agumba gupai ni kusa nga ko “asúnguda rago fudifudipai zezeredi.” (Abak. 3:16)  Kura ga Mbori ruru amoyambu adu kinaho a naasungudo Yekova kindi tipa ko mangipai na gi gayo kpiapai re nangarasa rani tipa ani naasungudo Yekova kindi tipa ko mangipai.—Mika 7:7; Yak. 5:7, 8.

12. Gini bete apai rengbe ani ka wirikaha be Abakuka?

¹² Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gu diaberã nangia ga Abakuka? Bambatapai nga, si aidanga ani mbu manga kparakpee fu Yekova te, ka ani vura kaa gbiatirani na kina gini ngbatunga kpakaraapai vurũ. Uepai nga, si naida ani diberã ka manga gupai Yekova agumbaha furani vurube Fugoko na gako riigbu. Biatapai nga, si naida ani sungudi Yekova na zerangbaduse, kidu na gu kido nga ko nika mangapai amanga tipa gaani aigirã ti gu regbo da bangiriko. Ka ani andu kumbatayo kindi kaa fura na Yekova wenengai kini degeturani fuko na kini sungudi ko wa gu Abakuka amangihe, ani ima rengba a kadu na gu zereda nga ga berãse yo, nga gu nika undo rani ani hipai. Gaani maabangirise nika nyakasa gaani zeresangbaduse, na si nika undo rani ani du na ngbarago ani ki vura kaa gbiatirani na akpakarapai vurũ. Maabangirise nafu gu kido furani nga gu Barani du ngbangbaturũ yo nika mangapai amanga.—Rom. 12:12.

13. Gini wene kidohe ani abihe rogo Abakuka 2:3?

¹³ Oni gedi Abakuka 2:3. Si nirengo nga Yekova aima du na ngbarago tipa gu diaberã Abakuka amangihe ka sungudo ko. Gu Mbori Du na Tanduapai Dũ aima rugatiko na gu kerepai Abakuka adu rogoho. Sidu, Mbori afu wasa na ki kido gu nebi re na gupai nga ko nika gbia akaragapai agbia kuti gako ndikidi asanahe. Ko nika gbia undo tipa gako abakabangirise barambeda. Si wa ka i ya Mbori aagumba gupai fu Abakuka nga: “Mo du na zerangbaduse ki kido kuti re. Mi nika karagapai akaraga foro ka si vura kaa ngera wa si naima vurũ!” Yekova atingidi ko na gupai nga, Ko ima maa regbo tipa ka digiso Gako akidohe. Ko angarasi Abakuka tipa ko sungudi pa digiso ko Gako akidohe. Na si aima du nga ho ko nika digiso gako akidohe ni, gu nebi re adunga berewe na gberãrago te.

14. Ginipai si aida si du ni gaani diaberã ti regbo akpakarapai?

¹⁴ Pa sungudo ani Yekova na zerangbaduse kini moiberãrani wenengai tipa gupai ko agumbaha furani nika fu ngarã furani na si nika undo rani ani du na zereda nga ga berãseyo ani ki vura kaa gbiatirani na agberãngo gbiati akpakarapai vurũ. Yesu agumba gupai nga ani ima rengba ka kido kuti Yekova nga Bakere Babanda Regbo, angianga kaa bakabangirani na pa “rago ahe na gu regbo ahe” Mbori ata yugongo paha ya. (Amo. 1:7) Sidu tie, ka omerani batingo ya, ono ani naasungudo ho kindi ki du na umbasitise, idapase gbiati zeresangbaduse. Na wa ani kaa sungudo ho, ani mangisunge wenengai na gu yangara regbo du berani ka mangasunge fu Yekova wa rengbe omerani na ni.—Mk. 13:35-37; Gara. 6:9.

15, 16. (a) Gini akidohe ani abihe rogo gu buku nga ga Abakuka? (b) Ginipai agi akidohe re ayugoho furani?

¹⁵ Yekova kidohe nga: “Ruru boro aráka mbiko gani idapase,” na “kpotosende ahí na ina pa gu taarimo nga ga Yekova.” (Abak. 2:4, 14) Nirengo, Yekova kidohe nga ko nika fu nyenye unga fu agu aboro du na zerangbaduse na kini kido kutiko.

¹⁶ Gu kidohe du rogo Abakuka 2:4 ima rengba ka ngera mbata wakina kungbo pepepai gbua. Ono tie, gu mokedi nangia Pauro abi gi ga Mbori kidohe re na nyanyakipaha ko ki ke paha rogo gako awaraga yo bara biata! (Rom. 1:17; Gara. 3:11; Eb. 10:38) Ani ima rengba kadu na gu kido nga ka ani vura kaa gbia tirani na kina gini akpakarapai vurũ, ani abi ga Mbori akidohe abi si nidigisi tihe ka ani nye ni rururani na kini kido kuti Yekova. Yekova naida ani moiberãrani tipa gu maabangirise du ani na ni tipa raka kumbatayo.

17. Gini kidohe gu buku nga ga Abakuka afuhe furani?

¹⁷ Gu buku nga ga Abakuka na nyanyakipa wirikapai rogoho fu agurani dunduko naraka  ti gi yangara areme re. Yekova nafu gu kidohe nga ga raka fu ai gu ruru boro du na idapase na kini kido kuti Ko. Ani naandunga andu kindi kumbatayo kaa nyakasa gaani idapase na kido kuti Mbori, ka ani vura kaa gbiatirani na kina gini ngbatunga gberãrago na abakabangirise vurũ. Yekova nakido rani vurube Abakuka nga Ko nika undo rani aundo na ki batasi rani. Ko nangarasa rani tipa ani kido kutiko na kini sungudi gu gako regbo na zerangbaduse ko nasiaha tipa gako Kindo zogo rago ku auru kpotosende. Ti gu regbo re, kpotosende dunduko nika hi be agu aboro du na ngbarago na du ni zezeredi yo kini irisi kina Yekova sa.—Mt. 5:5; Eb. 10:36-39.

18. Waigu afugo Yekova adu na maapai kurii Abakuka?

¹⁸ Oni gedi Abakuka 3:16-19. Agu afugo Yekova agumbaha fu Abakuka aima du na maapai kurii ko ni bakerehe gbe. Ko aberẽkurii gu iiriwo gene Yekova amangipai ngbaha mbata kusayo tipa gako aboro. Gako kido kuti Yekova aima nyaka. Ko aima ino gupai nga Yekova nika mangapai barambeda! Gipai re aima nyakasa gu nebi re, wa ko avura ino gupai vurũ nga gako arungo ima rengba ka ndu kindi kumbatayo tipa bete regbo. Abakuka aadunga berewe na tikö te. Kuba gure, ko adu na idapase kuti gupai nga Yekova nika batasa ko abatasa. Gupai ko agumbaha rogo veresi 18 ima rengba kadu dagba gu wene afugo yo nga ga kido ani agedaha rogo Ziazia Kekeapai yo. Kura wene abawirikipai idi kuti gupai nga gu veresi re, rogoyo nga “Mi agu na ngbarago rogo Gbia yo, mi ado gbere ni ngbarago rogo Mbori yo.” Nairiwo gu nyanyakipa pai rengbe ani dunduko ka wirikaha re! Yekova afunga kina akidohe furani sa kumbatayo te, ono ko nakido rani a nga ko namangapai awere tipa ka digiso gako akidohe.

19. Waigu rengbe ani ka gbia wasa wakina gu Abakuka agbiaha?

¹⁹ Si ni rengo nga, gu meme pai du rogo gu buku nga ga Abakuka nga pa kido kuti Yekova. (Abak. 2:4) Ani rengbe kadu na gu kido re ka ani nyakasi gaani pagume na Yekova ni (1) kpatagara ani kuti kparakpee, kini gumba pa gaani abakabangirise dunduko fu Yekova; (2) ni dega ani turani wenengai kuti agu apai Yekova agumbaha furani rogo Fugoko yo gbiati agu arugapai dunduko ani agbiaha vurube gako riigbu; na (3) ni pido ani Yekova na zerangbaduse ko mangipai. Gure nangia gupai Abakuka amangihe. Wa vura duhe nga Abakuka atona fugo na Yekova ko kidu rogo bakere gberãrago, ko aima gbia ngarasaro kidu na ngbarago ti digido gako fugo yo na ko. Ani pekenga fuo gi kpiapai re apeka tipa wa ka ani rengbe a ka gbia gu wasa Yekova afuhe furani ni dungo ko rani wenengai! Wasa ho berewe rengbe ani ka gbiaha kisusi gere rogo gi gbegberẽ zegino re te.