Gu Ngbaõbambu Sinziri nangia ga Ngi 1, 1918 atona na agu afugo nga: “Ginipai nika manga rogo gu garã nga 1918?” Bakere Vura aandu kindi kumbatayo Putu yo, ono agu apai namangi kusayo rogo gu garã re adu wa ka i ya weneapai nika manga amanga fu Abawiriki Ziazia Kekeapai gbiati zegino dunduko.

Ho gu Bazogo nangia Woodrow Wilson aafura ni fu agu aboro nasungu pati gu Rondo nga ga ringara namangi Amerika yo rogo Ngi 8, 1918, ko afura tipa apai 14 nga gu ko abihe nga si du si aaidaha tipa ka ye na “rurupai gbiati ndikidi zereda.” Ko aya si naida aringara sungu ka fura dagba tihe, i zogosi bete aũvura, na i ki moi gu “riigbu nga gu nika koda aringara dunduko” ki undo “bakere agbata na arukutihe dunduko.” I amangisunge na gu “Bawe na Biama Apai” ko apekehe tipa ka kusa gu riigbu nga League of Nations gbiati gu dakuti pai nangia Treaty of Versailles, nga gu naye na pa digo gu Bakere Vura nga ga zegino.

Wa baguzoro avura du vurũ rogo gu garã naadu mbata fu gu garã re, * si adu nga zereda nika yeaye fu Abawiriki Ziazia Kekeapai, a wa si adu ni yuguyuguhe ti regbo gu dunguratise nanaamanga na agarã dunduko nga ga Watch Tower Bible and Tract Society.

Ti regbo gi dunguratise i amangihe rogo Ngi 5, 1918 re, badungu agu akumba aboro aima inoyo wenengai nga aguyo i ado yo Betere yo aasadi ka tona ngera kurii riigbu. Richard H. Barber nangia gu ruru babiapai nanaata ata azaki gu dunguratise re na kparakpee. Tifuo gumbako pa gu fuo sunge nga ga gu garã naadu mbata fu gu garã re, i amangi gu bawaraga i anaamangaha na agarã dunduko tipa ka sia abarugupasunge. Wiriba Barber asia Joseph Rutherford gbiati gu kura awirina sita. Fuo gure, gu bainiparugute naangbe na asogorani ki sia akumba saba kodihe na aguyo i aima do yo Betere yo. Ono asogorani aadunga na diabese te. Badungu aboro abawaraga fu kina Wiriba Rutherford gbiati gu ruru awirina naadu sita tipa i du ni abarugupasunge.

Badungu agu awirina naadu pati gi dunguratise re aya tipaha wẽ “si nga gu dunguratise naadu na amaku kisusi agu ani aima digo nimangihe.” Ono gayo ngbarago adu gbua tipa kina bete regbo.

Abawiriki Ziazia Kekeapai aima digo ni kparaka gu buku nga The Finished Mystery tipa dungu adiwi. Agu aboro naakpinyemu rengo aima geda gi buku re na i kidu na tambuahe tipa agu arengo nga ga Ziazia Kekeapai naadu rogoho.

Edward. F. Crist, nangia gu babiapai ninaata ata Kanada yo, agumba pa arogotise nga aguyo nagedi gu buku nangia The Finished Mystery na ki idi na rengo vuru aposo yo bisue gbua! Ko aya: “I dunduko ue ima fu tiyo kakaka tipa rengo na i namanga sona kumbayo ni wenehe.”

Gu kura kumba sa nagbia gu buku re ape paha fu abakureako nibasa. Gu buku re “aso” ko aso, nga gupai nazeresi kina ngbako. Ko aya: “Mi aandu rogo gu ba nga Third Avenue [na] he ki so re pagore nga gu mi aberẽhe nga tuubu du, ono atika wari, gu buku nangia ‘The Finished Mystery’ du naadu. Mi aga na ni ku kporo yo na ki gedihe. . . . Mi aima ye ki ini gupai nga  batungusipai du . . . naaba gu buku re kusayo ti bangiri bambu ni zinga . . . Badungu aboro nawiriki rengo rogo gu buku gi batungusipai re abaha ku zegiyo ti bangiri bambu kisusi wai aboro awirikihe ho ko anaatungusaha ni. . . . Mbiko ga gi batungusipai zinga re, ani awere nataasa rimo Mbori.”

Anga kina pa ba gu batungusipai re waraga sa nangia gupai namangi te. Agu abazogo nangia ga Kanada yo arugusi tungusapai na gu buku re rogo Wegebe 12, 1918, kini gumba gupai nga si na agu apai rogoyo nga ga samungu na si nasoga sovura. Ngbutuko fuo gure, abazogo Amerika yo amangi kina gu bangisapai re. Aborosunge nga ga irangbii yo andu ka ta rogo gu Betere naadu New York yo, na Pennsylvania yo, gbiati California yo tipa ka gbata agopai tipa agu aboro naangbembatayo rogo riigbu. Rogo Marungu 14, 1918, gu ga Amerika basunge nangera kuriipa sarangbanga arugusi gupai nga aboro ni tungusipai na The Finished Mystery, na ki pe gupai nga kparakaha fu aboro aasa gupai nga ka aboro ndunga ku ba vurayo ya, na si nakuo gu ndiko nga Espionage Act.

Rogo Merekoko 7, 1918, gu basunge nangera kuriipa sarangbanga agbia waraga tipa ka zio Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh, gbiati Clayton Woodworth. I akitingbanga yo ki ya “i nata ino aino kini sa aboro ka i ginga sangba ya, ka i dunga ni ruruyo fu ndiko ya na i naká ka ndu tipa sunge asekere vuru Amerika.” I atona pe ngbanga yo rogo Banzinga 3, 1918, ono si aayugo tie ayugo nzunzu nga i nika zioyo azio. Tipagine?

Gu ndiko nga Espionage Act i akitingbanga yo nga i akuoho re, gu basapungbanga nangia ga Amerika ko aya tipaha wẽ, si nga “wene ũsunge tipa sovura kuti propaganda.” Rogo Merekoko 16, 1918, rondo aima ká gu ariapai i aaida ka mangaha ti gu ndiko nga Espionage Act, nga gu narengbe ka banda agu aboro nanaakusa “gupai du ni kina rengo, tipa wenepai na ni ruruhe.” I aima sakapai ni bakerehe tipa gu buku nangia Finished Mystery. Nibipa gi buku re, gu rondo nga ga gu zogarago nga ga Amerika ake gupai nga: “Kerepai sa dagba gi propaganda re nga gu buku i ayambaha nga, ‘The Finished Mystery’ . . . Gu sangbanapai duti ni nga si nasa abanzengere ka i naabingo gaani mangaapai na irisa ya . . . na si kini sa yo ka i idinga sunge abanzengere ya.”

Rogo Banzinga 20, 1918, i aya agi awirina naadu muambe re ima kuo ndiko. Gu uru nangbefuo ho, basapungbanga agumbapa gako sarangbanga. Ko aya: “Gu propaganda nga ga gi pambori agi aboro re atakapandehe na kini gbandakaha re, . . . si gberẽ kisusi gu kparakaro nga ga agu abanzengere nga ga Germani yo. . . . Si naida i fu mbusa fuyo nyanyaki.” Fuo aposo ue kusa, i aba agi awirina naadu muambe re ku rogo gu bambukiso nga Federal Penitentiary naadu Atlanta yo Georgia yo, tipa agarã bangbanda 10 na 20.

Ti gi regbo re, Abawiriki Ziazia Kekeapai aima gbiatiyo na bakere sogote. Agu abawisigi pa apai i ayambayo nga Federal Bureau of Investigation (FBI) awisigi ga  Abawiriki Ziazia Kekeapai asunge sirisiri, na ki kusi badungu awaraga. Gipai re nayugo gupai nga agi awirina re aima diaberã kaa tungusapai kindi.

Rogo gu waraga yo bangerekurii gu basunge nga ga keda awaraga naadu Orlando yo Florida yo akehe fu Federal Bureau of Investigation, ko aya: “[Abawiriki Ziazia Kekeapai] natungusapai sirisiri kporo na kporo na i natungusaha gbe yuru. . . . Abawiriki Ziazia Kekeapai ima diaberã kaa tungusapai i ki vura kaa gbiatiyo vurũ na asogote.”

Bakerepa boro nga ga abanzengere ni rogo gu riigbu nangia War Department akepai fu bureau tipa agu asunge Frederick W. Franz aamangaha, nga gu ko naye kada kusa ni boro Riigbu Bipasunge. Gu bakerepa boro re akepai ki ya: “F. W. Franz . . . aima digo nibagi akutu gu buku nga ‘Finished Mystery’.”

Charles Fekel, naye ki mangisunge kusa ni boro Riigbu Bipasunge, agbiatiko na bakere rungosiro. Airangbii aziko tipa kparaka gu buku nga The Finished Mystery na i kini wisigi agu awaraga i anaakehe fuko na gu ko anaakehe ho ko adu ni bambukiso yo. I abako ku bambukiso Baltimore yo, Maryland yo, tipa diwi sa, na i ki ke gupai tipa ko nga ko nga “Austrian alien enemy,” [gu yeye nga vura Austria]. Wa ko aamanga dezirepai na wingbaduse fu agu aboro naasasana ko, ko atingidi agu afugo Pauro du rogo 1 AKorindo 9:16, nga gu naya: “Rungo du fere ka mi atungusa nga wene pangbanga ya!” *

Kurii gu nga Abawiriki Ziazia Kekeapai aatungusapai zaaza, i aake awaraga a tipa i kusi agu awirina i aziyo ku bambukiso yo Atlanta yo. Anna K. Gardner aya: “Ani aamangapai amanga ti aregbo dũ. Ho awirina adu ni bambukiso yo, gu sunge ani aaida ka mangaha fuo gure angia ka gbia agu aboro narengbe ka maafuöbeyo ti gaani waraga. Ani aandu kporo na kporo. Badungu akutu aboro namoi fuöbeyo ti gu waraga re! Ani agumba gupai fu agu aboro ani afura fuyo nga agi akumba re nga ndikidi aKristano i aziyo ku bambukiso yo zanga i mangi gbegberẽpai amanga.”

Ti gi kpakarakpakara regbo re, i aamanga bakere adunguratise dedede tipa ka nyakasa awirina rogo toro yo. Ngbaõbambu Sinziri aya: “I ima manga bakere adunguratise naima susa biama bawe . . . vuru gu garã re yo . . . Bawene apangbanga ima ye rogo gi bakere adunguratise re dunduko. Mbata kusayo i anaamanga bakere adunguratise vuru bete adiwi yo (adiwi ue watadu biata) rogo garã yo sa; ono awere i namangaha na adiwi dunduko.”

Agu aboro naakpinyemu rengo aadegatuyo kindi kuti wene pangbanga. Ti regbo gu kura bakere dunguratise sa Cleveland yo, Ohio yo, aboro 1,200 naadu pati ni na aboro nga 42 ki zi bapatiza, kodihe na wiri tooni paranga nga guko “naadu na tambuahe tipa Mbori na tipa mbuko gako kuru pambori nga gupai naaima rengba ka ba zee ti gu kuru aboro naadu yo.”

Wa gu garã nangia 1918 aambeda ka digo, Abawiriki Ziazia Kekeapai aainongo gupai naaye ka manga kumbatayo te. I abagi bete agu ahe naadu Brooklyn yo na i ki ga na gaani riibasunge ku Pittsburgh yo, Pennsylvania yo. Ho agu awirina naangbembatayo adu ni kindi bambukiso yo, i aringbisi regbo gu dunguratise nanaamanga na agarã dũ nga si nika manga rogo Ngi 4, 1919. Ginipai si adu nga si nika manga?

Awirinarani aandu na gayo sunge kumbatayo kindi. I aima du na kido kuti gu riipai nga ga garã i asiaha tipa gu garã nangia 1919: “Gu ũvura i ka mbakada ha kuti ro si adía nga be ro wa sa te.” (Yes. 54:17, King James Version) I aima mbakadatiyo tipa gu ariapai nika ye nga gu nika nyakasa gayo idapase na ki nyakasiyo tipa gu bakere sunge naadu kumbatayo fuyo.