Si gu ku mbatayo

Mo gu kuti tangaratangara ariihe

Wiriba Rutherford nafura ti regbo bakere dunguratise Cedar Point, Ohio yo rogo 1919

1919—Agarã Sa Kama Kusayo

1919—Agarã Sa Kama Kusayo

Gu Bakere Vura (i aye ka tona yambaha kusa nga Bambata Vura Nga ga Zegino) nga gu namangi tipa agarã naima susa biama adigi bara rogo 1919. Kusa rogo gu garã naadu mbata fu gure, aringara aima mbu sovura, na rogo Ngi 18, 1919, gu fura tipa zereda i aayambaha nga Paris Peace Conference kini tona. Pai sa dagba agu apai yo nakuru rogo gu fugo tipa zereda re angia gu giatise i aayambaha nga Treaty of Versailles, nga gu nadigisi gu vura naadu dagba Allies na Germani. I amoi fuöbee ti gu giatise re rogo Banzinga 28, 1919.

Gu giatise re aima kusa vovo riigbu a i aayambaha nga League of Nations (Kodatise Nga ga Aringara). Ga gu riigbu re sasa angia ka “sa aringara dunduko rogo zegino si du na kodatise na ka ye na zereda gbiati ngbabase ku rogo zegino dunduko.” Badungu agu akanisa i aya tipaha wẽ si nga ga aKristano aasongoda gu riigbu re asongoda. Gu badona i aayambaha nga Federal Council of the Churches of Christ in America ayugu gupai nga i aasongoda League of Nations asongoda ni peyo gupai nga “si nga gu riigbu nga ga mobirimo narukuba ga Mbori Kindo auru kpotosende.” Gi badona re ayugu gupai nga i aasongoda League of Nations ni keda yo aboro tipa gu giatise naamangi i aayambaha nga Paris Peace Conference. Gu kura kumba sa naadu dagba agu aboro yo i akedi yo agumba gupai nga gu giatise re “nga tonatona pai rogo gu pangbanga yo nga ga zegino.”

Vovo apai atona ka manga, ono si aamanganga mbiko agu aboro naadu rogo gu giatise nangia ga zereda te. Rogo 1919, vovo apai rogo sunge tungusapai atona ho Yekova afu gako omeni fu gako aboro tipa i tungusipai susi wai i anaamangaha mbata kusayo. Ono mbata gipai re nika manga, si aaida pai mangi amanga tipa aBawiriki Ziazia Kekeapai.

NYANYAKI DIABERÃ

Joseph F. Rutherford

I ambakadi pa gu ba waraga nanaamanga na agarã dunduko tipa gu rondo nga ga abarugupasunge Watch Tower Bible and Tract Society ku rago Nzengu rogo gu diwi nangia Ngi 4, rogo 1919. Ti gu regbo re, i aima zio Joseph F. Rutherford, naangbe kumbatayo dagba ga Yekova aboro na gu kura awirina saba ku bambukiso yo Atlanta, Georgia, Amerika yo. Gu sanahe naadu ho nga, Ya mo si naida i bawaraga kindi fu agu awirina naangbembatayo i aima zio yo ku bambukiso yo? Watadu si naida i sia kura aboro kubayo?

Evander J. Coward

Ho Wiriba Rutherford adu ni bambukiso yo, ko anaabaka bangiriko tipa gupai nika du kumbatayo tipa riigbu. Ko aima ino gupai nga kura awirina abihe nga gupai ngba nga i sia kura boro kia nidu ni bangerekuriisunge. Mbiko gipai re, ko ake waraga fu agu aboro nadunguratiyo tipa rondo ki fu gu berãpai fuyo nga i sia Evander J. Coward ni bangerekuriisunge. Rutherford afura tipa Coward ki ya, ko nga “zezeredi boro,” “iratatamana,” na gu “boro du ni ruru ni fu Gbia.” Ono tie, badungu awirina adu na kura berãpai kia, i aaida i gbisi gu bawaraga re kumbatayo si ki mangi tingbafuo diwi sita. Agu abainiparugute naanyakasa pai kubara agu awirina yo i azio re aima ida kuti gipai re. Ho i aafura ni tipa gupai si aida i mangihe, rago aima gberã ti kura awirina.

Richard H. Barber

Fuo gure, pai amangi nga gu Richard H. Barber afura tipaha kusa ki ya si angia ‘uka nzeme kurii agu aime du na akpakarapai rogoho.’ Boro sa dagba agu awirina yo naadu pati gu rondo re afura kuari ki ya: “Bainiparugute nga mi wenengai te, ono mi ima ino gupai padu ni ruruse aidaha. Padu ni ruruse nga gupai Mbori aidaha. Gu bawene gene kisusi rengbe ani ka yugo gaani padu ni ruruse ngbaha fu Mbori nga ni ba ani waraga na ki sia Wiriba Rutherford berewe ni bangerekuriisunge.”—Tam. 18:25.

Alexander H. Macmillan

A. H. Macmillan nga guko naadu sa bambukiso yo na Wiriba Rutherford ape gupai nga, rogo gu uru nangbe tingbafuo bawaraga, Wiriba Rutherford angoka vuro bambu nga ga bambukiso na ki tai keke waraga fuko, nga gu awirina akedihe fu Rutherford nibipa sangbana bawaraga. Macmillan aima ino gupai ni ipo gu waraga re aafura tipaha. Gu keke waraga re ayugu gupai nga i ima sia abarugupasunge dunduko berewe (RUTHERFORD, WISE, VAN AMBURGH, BARBER, ANDERSON, BULLY, NA SPILL) na i sia Joseph Rutherford ni bangerekuriisunge, Charles Wise kidu nga dufuo bangerekuriisunge, na William Van Amburgh ki ngia bangerefuo marã.

I AKUSI YO BAMBUKISO YO!

Ti gu regbo i azi agu awirina muambe re ku bambukiso yo, ruru aBawiriki Ziazia Kekeapai aasana aboro i moi fuo bee yo ti waraga nga gu naadu na zungodihe rogoho fu airangbii nga i kusiyo kusayo bambukiso yo. Sana agu aboro naangianga aBawiriki Ziazia Kekeapai ya i moi fuöbee yo ti gu waraga zungodihe re angia mangapai nga ga ngarã. Ono agu aboro namoi fuöbee yo, bangeyo aima susa 700,000. Mbata fu i fu gu waraga re fu airangbii, i akusi Wiriba Rutherford gbiati gu kura awirina naadu na pagbia beyo re kusayo bambukiso yo Rago biata, rogo Marungu 26, 1919.

Ho Wiriba Rutherford aafura ni fu agu aboro nadi ko kugume fuo kurako bambukiso yo, ko aya: “Mi ima ida kuti gupai nga gipai mangi rani dunduko re nambakada rani tipa kura dungu kpakarakpakara aregbo. . . . Gu ome oni amangihe aadunga tipa ka kusa awirinaroni bambukiso yo te. Si angianga gu sasa nzunzu nga ga gu ome oni amangihe te. . . . Gu ome oni namangihe, oni mangihe tipa gupai nga ka manga dezirepai nga ga Rengo, na agu aboro mangihe ima gbia bawene maku.”

Agu apai naamanga ti gu regbo i aasarangbanga awirinarani ima rengba ka yugo gupai nga Yekova du naangbe kumbatayo rogo agu apai yo re. Rogo Merekoko 14, 1919, agbiangbanga asaringbanga ki ya: “Agu aboro i akitingbanga yo, i aasaranga ngbanga fuyo ni ruruhe te, na mbiko gu ndupai re, ani ima aria gu sarangbanga re.” Wene sarangbanga du naadu. Tipagine? I akitingbanga awirina nga i amangi kere gbegberẽ apai. Ka i ambupai fuyo gbua watadu ka zogosa bete gayo azio, ka pa manga gbegberẽ apai anye kindi ti rimo yo. Ono tie, mbiko gupai nga i aima aria gu sarangbanga re, na ka pai adunga berewe ti rimoyo ya, i aima gbandaka gupai kusayo ti rimoyo nga i amangi gbegberẽ apai. Ni sangbana gipai re, Rutherford nanaarukuba aBawiriki Ziazia Kekeapai ni basapungbanga aandu kindi kumbatayo ni bainiparugute na ko adu na rengba ka nyakasapai ku bara ga Yekova aboro yo barangba gu Bakere Bambu-gumba ngbanga nga ga Amerika, na ko aima manga gipai re bara dunguhe tingbafuo i kusiko kusayo bambukiso yo.

I ADIBERÃ NYANYAKI KA TUNGUSAPAI

Wiriba Macmillan aya, “Si aadunga nga ani sungu asungo gbua zanga mangapai ki kutukpa aberani kaa pido Gbia ko ye ka roga rani ku ngbangbaturũ yo te. Ani aini gupai nga si naida ani mangipai amanga tipa ka ino gupai Gbia akpinyemuhe nzunzu.”

Ono agu awirina naadu rogo gaani bakere basunge nga ga zegino aadunga na rengba ka tona manga gu sunge berewe i aima digo nimangihe tipa dungu agarã te. Tipagine si adu ti ni wo? Bambiko ti gu regbo i adu bambukiso yo, pa agu amakana dunduko i aamangasunge na ni kaa kusa awaraga aima gberã. Gipai re aima du ni pa gberãrago, na kura awirina aabakabangiriyo singia sunge tungusapai ima nyasa.

Ya mo boro ho naadu kindi na nyemu gu pangbanga nga ga Kindo nga gu aBawiriki Ziazia Kekeapai aatungusaha? Tipa ka karagapai kuti gu sanahe re, Wiriba Rutherford adiberã ka manga gumbapai. Si adu nga i yambu ai boro tipaha. Wiriba Macmillan aya, “Si adu nga ka boro ayengo tipa gu dunguratise re ya, gure nga sunge tungusapai ima nyasa.”

Waraga apangbanga natakapande pa ga Wiriba Rutherford gumbapai riihe angia “The Hope for Distressed Humanity” rogo gu ba nga Los Angeles, California yo rogo 1919

Sidu, Wiriba Rutherford amangi gu gumbapai re Los Angeles, California yo Rago Poso rogo Merekoko 4, 1919, ko ki vura du vuru na kere kaza, na rii gu gumbapai re angia, “The Hope for Distressed Humanity.” Aboro wa 3,500 naadu pati gu gumbapai re, na akama aguyo naarengbanga kadu pati ni ya mbiko ba aima hi. Rogo gu uru naangbe fuo gure, aboro nga 1,500 naye berewe tipaha. Sidu, awirina aima gbia karagapai kuti gayo sanahe—aboro adu kindi na nyemu gu pangbanga nga ga Kindo!

Gupai awirina amangihe tingbafuo gure aima du na maapai kurii ga aDezire Yekova sunge dakuti gi regbo re.

I AMBAKADI TIYO TIPA SONAKUMBATAYO

Gu Ngbaõbambu Sinziri nangia ga Buza 1, 1919, ape gupai nga ti tonatona Mbirinvuo, bakere dunguratise nika manga Cedar Point, Ohio yo. Clarence B. Beaty nga guko nangia paranga Bawiriki Ziazia Kekeapai Missouri yo aya, “Aboro dunduko naabihe nga si naida i du kina pati ni.” Awirina bangeyo naima susa 6,000 naadu pati gu bakere dunguratise re, na boro ho nainihe nga bange aboro nika da ti namba wa gure te. Gu kurapai nasa gi bakere dunguratise re berewe si du ni bawenehe nga aboro naima susa 200 nazi bapatiza rogo gu di nga Lake Erie, nga gu naadu mbembedi na ba bakere dunguratise.

Awirina Brooklyn yo, New York yo, na tarambiri nga gu du na Golden Age rogoho

Rogo Mbirinvuo 5, 1919, rogo bisue uru nga ga bakere dunguratise, Wiriba Rutherford apepa vovo magazini rimoho angia The Golden Age * ti regbo gu gako gumbapai riihe angia “Address to Co-laborers” (Gumbapai fu Abamangisunge). Si adu nga “si nikaa du na gu vovo apangbanga rogoho du na nyanyakipaha, na kini yugu gu ndupai rogo Ziazia Kekeapai yo agu apai re [aamanga] ti ni.”

I angarasi aBawiriki Ziazia Kekeapai dunduko nga i mangi sunge tungusapai ni wingbaduse na gi vovo waraga re. Gu keke waraga naafura tipa wai si adu nga i nika ruga pasunge aape gupai nga: “Si naida ai gu boro du ni ziazia ni [gu boro naima zio bapatiza] tingidi gupai nga bakerepa momu du ngaha ka mangasunge tungusapai, ki kakuti gu momu re awere nyanyaki na kini tungusipai ni bakerehe gbe wa rengbe omeni na ni.” Badungu aboro aima dia gi tingidapai nga ga tungusapai re kugume! Bara rogo Banduru, aboro bangeyo naima susa 50,000 naasana zaaza abatungusipa Kindo tipa gu vovo magazini re.

Kpoto gu bambata Golden Age i akusihe, rogo Tanvuo 1, 1919

Bara ti digido 1919, aboro aima ino ga Yekova aboro na si ki ima fu bakere ome fuyo. Kurigure, badungu gu sangbaanebi nakodapa yangara arame aima digiso tihe. Gu pa asada ga Mbori aboro na pa kpuruwa yo i agumbapaha rogo Maraki 3:1-4, aima digo, i aima kusa ga Yekova aboro tii gu sunge zio nga ga ‘Babera du ni bakerehe’ nga gu narukuba kurapai na Yesu ki ima maa “kangara moyambu.” * (Yugo. 18:2, 4; Mt. 24:45) Awere tie, aBawiriki Ziazia Kekeapai aima du regerege tipa gu sunge Yekova aaida i mangihe.

^ genewaraga 22 I aˈaria rimo The Golden Age kuti Consolation rogo 1937 na i ki aria rimoho kuti Awake! rogo 1946.

^ genewaraga 24 Oni bi gu Ngbaõbambu Sinziri nangia ga, Bamburu 15, 2013, kpe. 10-12, 21-23; Marungu 2016, kpe. 29-31.