1. Gini rengo du nipa wasa Ziazia Kekeapai ayugoho tipa Yekova?

Ya mo mo nakpinyemu gupai nga aboro naasarangbanga ro mbikopa rangi kpotoro, wai du mo kpakpuro yo, watadu bakio ro? Si nawira wa, mo akpingo nyemuhe te. Nairiwo wai duhe nipa wasa ka ino gupai nga Yekova asaranga ngbanga rani ringbisihe kuti gupai bangirise abihe te! Ni kpiapai, ho Samuere abi awiri Yisai ni, ko aabingo gupai Yekova abihe te. Yekova aima gumba gupai fu Samuere nga boro sa dagba awiri Yisai yo nika da ni bakindo aYisaraere. Ono gini ni? Ho Samuere abi gu sosono wiri Yisai ni nangia Eriaba, ko aya: “Ni rengo ga Yekova mbedimbedi boro erẽ bara bangiriko.” Eriaba aangera wakina bakindo. “Ono Yekova ki ya fu Samuere, ‘Ka mo ngére nga sa tamako ya, watadu kuti basonako a ya, bambiko mi gindiga ko.’” Ginipai ani awirikaha? Yekova andu kumbatayo ki ya: “Aboro nabi kina gu tama boro du ti kpotoni, ono Yekova nangera ku kpoto aboro yo.”—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Tipagine Yoane 7:24 ape gupai ti ni nga ka ani saringo ngbanga boro ni agbaha watadu ringbisihe kuti wai ani abi ni ya? Oni funga kpiapai.

² Wangia ani kpakpa aboro, ani dunduko du na gu sino nga ga sarangbanga kura aboro ringbisihe kuti wai i angera ti kpotoyo. (Oni gedi Yoane 7:24.) Ono ani nadu na inohe gbua tooni tipa boro ho ani abi ni ni ti kina kpotoni. Ni kpiapai, zavura gu munganga du na bakere inohe rengbe ka ino kina bete apai gbua tipa gu boro nawoka ho ni abi ni ni ti kpotoni. Ono si naida ni degetuni wenengai fu gu borokaza re ka ni aida ka rugatini na pa agu akaza naamangi ni mbata kusayo, gani aberãpai tipa gupai namanga ni, watadu agu apai nayugopa gupai namanga ni. Munganga ima rengba ka mangasunge na guhe i naangera na ni kutii kpotoseyo tipa ka ngera kutii kpoto gu borokaza yo re. Ka si adunga wo ya, gu munganga re iningo gu ndikidi kaza nzunzu namanga gu boro re ki fu ndikidi husa funi te. Wakina gure a, ani arengbanga ka rugatirani na gupai du tipa awirinarani  ni bi ani yo gbua ti kina kpotoyo te. Si naida ani asadi ka rugatirani na gini ngbatunga aboro nga yo. Rengo ngaha nga, ani arengbanga ka ino gupai du kpoto boro yo te, sidu, rengba berani ka ino gupai du kpoto kura aboro yo wa Yekova te. Ono ani ima rengba ka asada tirani na omerani dunduko ka wirika ga Yekova kpiapai. Waigu rengbe ani ka manga gipai re?

3. Wai du agu apangbanga nga ga Ziazia Kekeapai du rogo gi kekeapai re nika undo rani ani wiriki ga Yekova kpiapai?

³ Waigu Yekova amangapai na airisiko? Ko nadegatuko fuyo. Ko naruga tiko na agu apai du tipa yo. Na ko nayugo nunga fuyo. Wa ani kaa sakapai tipa wai Yekova amangipai rogo agi agene re na Yona, Eriya, Agara, gbiati Roto, ani bingo wai rengbe ani ka wirika ga Yekova kpiapai rogo gu gene yo ani amangapai na awirinarani ngbaha.

4. Tipagine rengbe ani kadu ti ni na iraira bipai tipa Yona?

⁴ Mbiko gupai nga ani ainongo agu apai dunduko naadu tipa Yona te, ani ima rengba ka berã gupai nga ko angia gu boro ka boro akidongo kuti ni ya watadu gu boro nangia boro basasangba. Yekova nitiko afu zinahe fu Yona tipa ko ndu na pangbanga sapangbanga ku Nineve yo. Kuba gupai nga Yona gi sangbako, ko andu ki biti gu bakurungba naandu ku rogo gu kura ba kusayo “ti bangiri Yekova.” (Yona 1:1-3) Ka si adu nga mo du, ya mo ka mo afu kura momu berewe fu Yona tipa ko mangi gu sunge re? Si nawira wa ka mo afunga ha te. Ono tie, Yekova abihe nga si rẽarẽ ko fu kura momu berewe fu Yona.—Yona 3:1, 2.

5. Ginipai ani awirikaha tipa Yona rogo agu afugoko du ni kekehe rogo Yona 2:1, 2, 9?

⁵ Yona ayugu gini ngbatunga boro nangia ko nzunzu rogo gako kparakpee yo. (Oni gedi Yona 2:1, 2, 9.) Zanga kapa, Yona amangi akparakpee fu Yekova ni dunguhe. Na kparakpee sa dagba agu akparakpee yo re angia gu ko amangihe vuru tĩo yo nga gu naundo rani ani rugutirani na gupai nga anga ko angia gu boro gbua naoro be gu sunge i afuhe fu ko te. Afugoko nayugo gupai nga ko adu ni boro umbasitise, kidu na tambuahe, na kidu ni gu boro naaima diaberã ka giasangba Yekova. Si airiwonga te nga Yekova amaanga berãko tipa kina ga Yona ingahe te. Kuba gure, ko akaragapai kuti gako kparakpee na ko ki ndu kindi kumbatayo kaa mangasunge na ko ni nebi!

6. Tipagine duhe ti ni ni wenepai ani degeturani wenengai?

⁶ Tipa ani du ni agu aboro nadegaturani wenengai fu aboro, si naida ani du na umbasitise gbiati hipai. Gipai re ni wenehe mbiko nduapai biata. Bambatapai nga, ani agunga niˈipo kada kuti digisopai tipa aboro te. Uepai nga, ani nika rugatirani na agu apai du tipa awirinarani gbiati gu nduapai i amanga kura apai ti ni, na gipai re nika undo  rani ani yugu nunga fuyo. Na biatapai nga, ho ani ambu awirinarani ni tipa i peke gayo apai, i ima rengba ka ino kura apai tipa tiyo. Ti kura aregbo ani naaruganga tirani na ginipai nzunzu namanga rani te da kinaho ani apeka agu apai re ni fu kura boro. (Snz. 20:5) Bakumba sa naraka Asia yo aya: “Mi natingida gu regbo mi amangi gu ingahe nga ga fura mbata fu mi degeture wenengai. Mi agumba gupai fu kura wirina sa nga si naida ri mbakadi gu gene ri afu akaragapai ngbaha ba adunguratise yo. Kusa, mi aye ka rugatire na gupai nga gedapai ni mbumbuhe furi na bakere ome du ri naamangaha tipa ka fu karagapai.” Si ni nyanyakipa pai tipa ai bakumba ‘gi’ arengo pai mbata fu ni fu rugute!—Snz. 18:13.

7. Ginipai ani awirikaha ti gu gene Yekova amangipai na Eriya ngbaha?

⁷ Si ni kpakarakpakaraha fu kura awirinarani i fura tipa agu apai du tipa yo mbiko agu apai namangi mbata kusayo rogo gayo raka, gu sino mangaapai du rogo gayo rago watadu sinoyo. Waigu rengbe ani ka saha taata fuyo tipa i zaki ngbaduyo yo furani? Mo tingidipa gu gene Yekova amangipai ngbaha na Eriya ho ko aaora ni be Izebere. Dungu aˈuru aima susa Eriya kini ru ka fura tipa gupai naamanga ko fu gu Bako du ngbangbaturũ yo. Yekova aima degatuko wenengai. Ko angarasi Eriya na ki fu nyanyakipa sunge fuko ko mangihe. (1 Aba. 19:1-18) Si ima rengba ka dia regbo tipa awirinarani du na kido kuti rani tipa ka peka gayo apai furani, ono ka ani du na hipai wakina Yekova, i nika ye aye kidu na rengba ka gumba agu apai du tipa yo furani. Ka ani wiriki ga Yekova kpiapai nidu ani na hipai, i ima rengba ka peka agu apai du tipa yo furani. Fuo gure, ho i nika du ni na rengba ka peka agu apai du tipa yo furani, si naida ani degeturani wenengai.

8. Ringbisihe kuti Bambata Pai 16:7-13, waigu Yekova aundo Agara?

⁸ Agara, nangia ga Sarai kanga amangipai nipa mungo fuo ri da ni dia Abarama. Agara adu na mobara na fuoho ri kini tona du na zanga irisa koyo du Sarai ni nga guri naavunganga ya. Gipai re aima du ni gbegberẽhe si ki sa gupai nga Sarai do Agara kusayo. (Bam. P. 16:4-6) Mbiko gaani zanga rengba, ani ima rengba ka berã gupai nga Agara angia boro rukö na si aaida i fu mbusa afu fu ri. Ono Yekova aadunga na gi bipai re tipa Agara te. Ko akedi gako maraika koyo du ri ni. Ho gu maraika re abi ri ni, ko aundo ri tipa ri aria gari bipai na ki fu maku fu ri. Agara arugu tiri na gupai nga Yekova aima digo nibi ri na ki ima ino agu apai ri adu rogoho dunduko. Gipai re afõngbadu ri yo ri ki gumba gupai tipa ko nga, “Mbori nabi apai, . . . nga gu ko nabi re.”—Oni gedi Bambata Pai 16:7-13.

9. Tipagine Mbori amangipai ti ni na Agara ni nunga?

⁹ Ginipai Yekova arugutiko na ni tipa Agara? Ko aima rugatiko na agu apai namangi tipa ri kusayo na agu apai dunduko ri ahihe. (Snz. 15:3) Agara angia boro Ezipeta naaraka rogo gu kporo nga ga Ebere. Ya mo ri aabi tiri wa gu boro i aasoga ni asoga? Ya mo ri anaazingo tipa gari aborokporo watadu gu ringara ri asono rogoho? Anga kina ri sa naadu ni dia Abarama te. Tipa bete regbo, kura ruru akumba anaaroga badungu adee aroga. Ono anga gure nangia ga Yekova mbakadapai ti tonatonaha te. (Mt. 19:4-6) Si airiwongo te nga, ngbatunga gi mbakadapai re ninaaye dedede na dungu kpakaraapai wagu nga kpihe na sogote dagba aborokporo. Yekova aima ino gupai nga si aarunga tipa Agara yugu zanga irisa fu Sarai te. Ono ko aima rugatiko a na agu apai naadu tipa Agara na ko ki mangipai na ri ni nunga.

10. Waigu rengbe ani ka ino awirinarani wenengai?

¹⁰ Ani rengbe ka wirika ga Yekova kpiapai ni asada ani ka ino awirinarani. Mo asadi ka ino awirinamo wenengai. Mo fura na yo mbata fu dunguratise na tifuo dunguratise, mo naata na yo gene tungusapai yo, na ka gene du, mo yambu yo tipa riahe. Ka mo mangihe wo, mo rengbe ka ye ka ino gupai nga zee du ninaamanga gu wirina ninaadunga  adu zaaza re ya, gu wirina mo aaberãha nga ko nakpinyemu kina aũzegino nadia aboro adia kugume, watadu gu wirina ninaaye na awiiri kusa dedede tipa adunguratise nahi aˈasada. (Yak. 4:12) Rengo ngaha nga, si aidanga ani du ‘ni adingbiti’ ga aboro apai te. (1 Tim. 5:13) Ono wa vura duhe wo, si ni wenepai ani ini agu apai du tipa awirinarani gbiati agu apai namanga yo rogo raka yo. Gipai re rengbe ka undo rani ani ini yo wenengai.

11. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai fu abaakumba i ini awirinayo wenengai?

¹¹ Abaakumba du gbe si aida i ini agu awirina wenengai i angerafuo yo. Oni bingo gu kpiapai nga ga kura wirina sa du rimoko nga Artur nga guko naamangasunge ni babi adungurati. Ko gbiati kura bakumba andu ka bi wirina nga gu ri si aangera wa ri adu na zee. Artur aya: “Fuo ani fura na ri, ani aye ka ino gupai nga kumbari akpi bete agarã tingbafuo i mangi gayo rogatise. Wa vura duhe nga ri aagbia tiri na akpakarapai, ri ayugupai fu awiiri nga adegude ue tipa i kpinyemu Yekova na i ki da ni gako ruru amoyambu. Ono awere, bangiiri atona kaa gberã na rii adu na bakere gberãrago. Wa si avura du wo, gari nyemuse tipa Yekova gbiati gari idapase kutiko anye kindi ni nyanyakihe. Ani abi gupai nga dungu apai duho si aaida ani wirikihe ti gu kpiapai nga ga gu wirina re.” (Frp. 2:3) Gi babi adungurati re aapekafuo ga Yekova kpiapai. Yekova ima ino gako ruru amoyambu gbiati agu aimisiri i andu rogoho. (Gate 3:7) Agu abaakumba ini awirinayo wenengai, i du du na rengba ka undo yo wenengai.

12. Waigu gu wirina du rimori nga Yip Yee agbia undo ti ino ri apai tipa kura wirina sa rogo gari dungurati?

¹² Ho mo aye ni ka ino agu apai du tipa gu wirina gani mangaapai aimisa ngbaduro, nunga ni ima rengba ka zio ro. Oni makianga gi kpiapai re. Yip Yee nga gu ri naraka Asia yo aya: “Wirina rogo gimi dungurati anaafura na fugori kuari gbe. Mi abihe nga gi gari sino re angbanga te. Ono ho mi akuru ni na ri gene tungusapai yo, mi aye ka ino gupai nga gu wirina re anaaundo avunguri kaa baga atĩo ba bagaahe yo. Gipai re anaida gupai nga ri naafura na fugori kuari tipa kaa gbe berã aboro i ye ka ngbe atĩo.” Yip Yee ape kurapai berewe nga: “Mi awiriki gupai nga, tipa ka rugatire na awirinami, si naida mi ini agu apai du tipa yo wenengai.” Si naida na bakere asadatise tipa ka ino awirinarani wenengai. Ono tie, ho mo apekafuo gu rugapai ni du rogo Ziazia Kekeapai yo nibipa za ngbaduse yo, mo nawirika ga Yekova kpiapai, nga guko “nakpi nyemu aboro . . . dunduko.”—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

13. Ringbisihe kuti Bambata Pai 19:15, 16, ginipai amaraika amangihe ho Roto aima aima ni, na tipagine?

¹³ Ti gu kura regbo sa nga gu naadu na nyanyakipaha  rogo ga Roto raka yo, ko aamanganga pai ni ipo kuti ga Yekova arugapai te. Amaraika ue aye fuo Roto ki gumba gupai fuko nga ko kusi gako riikporo kusayo vuru Sodomo. Tipagine? I aya: “Ani nikagbarasa gi rago re.” (Bam. P. 19:12, 13) Fuo girorago, Roto na gako aborokporo adu kindi kporo. Sidu, amaraika afu zahe berewe fu Roto. Ono “ko aima aima.” Ani rengbe ka berã gupai nga Roto aaberãnga tipa gupai Yekova apehe fuko ko mangihe te watadu ko angia boro basasangba. Ono tie, Yekova aambunga asadatise ka batasa ko te. Mbiko “wa Yekova aini pai fu ko gbe,” amaraika aziko ti beko gbiati gako aborokporo ki kusiyo ku gii gbata yo.—Oni gedi Bambata Pai 19:15, 16.

14. Ginipai rengbe kadu ni ndu gupai nasa Yekova ko yugu nunga fu Roto?

¹⁴ Si ima rengba kadu nga Yekova ayugu nunga fu Roto tipa dungu nduapai. Si rengbe kadu nga Roto adu na ndundu ka guari kporo mbiko ko aagunde be agu aboro naadu pati gbata. Gu kura kereapai adu kinaho berewe a. Si nangera wa Roto aima ino pa agu abakindo ue nati ku rogo agu adue dada naadu rogo gu Ngboongboorago naadu mbembedi. (Bam. P. 14:8-12) Wa Roto adu ni kumbaku dee na ni baagude, si ni rengo nga ko aima du na bakabangirise tipa gako aborokporo. Kurigure, Roto angia kumukokumuko kumba, si ima rengba kadu nga ko adu na wene kporo beko Sodomo yo. (Bam. P. 13:5, 6) Rengo ngaha nga, agi apai re aadunga ni wene nduapai tipa ka sa Roto ka ko ginga sangba Yekova nibasa ya te. Ono tie, Yekova amaanga berãko fuo ga Roto ingahe te ono ko abiko “ni ruru boro.”—2 Pet. 2:7, 8.

15. Kuba gupai nga ka sarangbanga ga boro mangaapai, ginipai si aida ani mangihe?

¹⁵ Kuba gupai nga ka sarangbanga ga boro mangaapai, mo asadi na omero dũ ka rugatiro na gupai nzunzu namanga ni. Veronica, nga kura wirina sa Putu yo aˈasadi ka manga gipai re. Ri aya: “Wirina sa ti aregbo dunduko anaadunga na ngbarago te, na ri anaakpara tiri akpara kindi ti aboro. Ti kura aregbo, mi anidu adu na gunde ka fura na ri. Ono mi aberẽ gupai nga, ‘Ka si nidu nga mi du du wa ri, ka mi naakpinyemu kadu na bakure.’ Sidu, mi adiberã ka sana ri tipa gupai naamanga ri. Na ri atona ka peka agu apai fere naamanga ri! Awere mi ima rugatire na dungu apai tipa ri.”

16. Tipagine si aida ani mangi kparakpee ti ni tipa undo tipa ka sonosa gu sino nga ga nunga?

 ¹⁶ Gu yangara boro rugu tini wenengai na agu apai du tipa rani nga kina Yekova. (Snz. 15:11) Mo sanako ko undo ro tipa mo naabi kura aboro wakina gu ko abi yo na tipa mo ini wai rengbe mo ka yugo nunga fu yo. Kparakpee aundo kura wirina sa du rimori nga Anzhela tipa ri naayugo nunga ni bakerehe gbe. Si aima du ni kpakarakpakaraha tipa ka mangapai na kura wirina sa rogo gari dungurati. Anzhela aya: “Si aima rengba kadu taata ka bisirapa gu wirina re na ki ne tiri. Ono mi asana Yekova tipa ko undo re mi rugutire na gupai du tipa gu wirina re.” Ya mo Yekova akaragapai kuti ga Anzhela kparakpee? Ri andu kumbatayo na gari afugo ki ya: “Ani andu wa sa gene tungusapai yo na ri na ani ki fura tipa dungu asaa. Mi adege ture furi ni nunga. Awere, mi ima kpinyemu ri berewe gbe, na mi ima diaberã ka undo ri.”

17. Ginipai si aida ani diberã ka mangaha?

¹⁷ Si aidanga ani berẽ gupai nga kura awirina kinaho si aida ani yugu nunga fuyo, na aguyo kinaho si aidanga ani yugu nunga fuyo ya te. I dunduko nagbiatiyo na akpakarapai kina wai Yona, Eriya, Agara, gbiati Roto agbiatiyo na akpakarapai. Ti kura aregbo, i nayeaye na agu akpakarapai re kuti tiyo. Ono gu rengo du ho nga, aregbo kinaho ani dunduko aima mangapai wa gure. Si rẽarẽ tie Yekova pe gupai nga ani yugu nunga fu akuarani. (1 Pet. 3:8) Ho ani agiasangba Yekova ni, ani nanyakasa gu kodatise nga ga gu gaani aborokporo du rogo zegino dunduko. Sidu, ho ani amangapai ni na kura aboro, ani dinga berã adia ka degaturani ki ini agu arengo duho na ki yugu nunga.