1. Gini rugute gu mokedi nangia Pauro afuhe fu akurako aKristano? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

WA GOPAI ayugoho, gu mokedi nangia Pauro ake gako waraga fu agu aKristano naadu Korosai yo ti digido gako bambata zio ku Roma yo, watadu bara rogo gu garã nangia 60-61 Fuo Batikayo Kristo. Ko agumbapa gu nyanyakipa pai fuyo du ti “giarogo agu apai nga ga toro.” (Koro. 1:9, NW) Pauro ape kurapai berewe nga: “Mi nagumba gere ya, ka boro nángi nga roni ni wene fugo wia ya. Oni bánda tironi, gu boro ka gbarasa roni na gani nyemu tatamana na kungba nangahe, wa du pa aboro, na gu tata pai nga ga zegino, wa pa Kristo te.” (Koro. 2:4, 8) Pauro andu kumbatayo ki sakipai tipa gu ndupai kura agu aberã nga gu ngba ti badungu aboro adu ti ni ni irairaha na gu ndupai gu berã nga ga zegino narengbe ka ngba ti ni ti kpakpa aboro. Ni kpiapai, si rengbe ka sa boro ni naabi tiní nga ni ima gasa be tatamana na ni ngba kisusi kura aboro dunduko. Gu waraga re adu tipa ka undo awirina i ka gu berã nga ga zegino gbiati iraira mangaapai.—Koro. 2:16, 17, 23.

2. Tipagine ani nika bi agu akpiapai ti ni nga ga gu berã nga ga zegino?

² Gu berã nga ga zegino abingo ga Yekova arugute na sunge te, na gaha maapai kurii ima rengba ka zeresa gaani idapase yeeye. Areme, ani dunduko nagbia tirani agbia na gu berã nga ga zegino. I natakapande agu aberã re rogo terevizioni, rogo Internet, basunge yo, watadu  sukuru yo. Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa gupai rengbe ani ka mangaha tipa ka gu ngbatunga aberãpai re gberesinga berãrani ya. Ani nika bi akpiapai bisue nga ga gu berã nga ga zegino na ki sakipai tipa wai rengbe ani ka ka agu aberãpai re.

3. Gini berãpai ngba ti badungu aboro, na tipagine?

³ “Mi ima rengba kadu ni wene boro zanga ida kuti Mbori.” Rogo dungu aringara, si ambunga ka gia gupai ku ngba aboro nga i aidanga kuti Mbori te te; i naya tipa tiyo aboro pambori nga yo te. Si rengbe kadu nga i aawisigongo gupai sirisiri nga singia Mbori kina ti ni te, ono gu berãpai ki ima ngbatiyo nga kadu na ranirii kaa manga wa i akpinyemuhe. (Oni gedi Atambuahe 10:4.) Aguyo rengbe kaa bi tiyo nga i nga airatatamana ho i aya ni, “Mi ima rengba kaa manga agu apai du ni ruruhe zanga ida kuti Mbori.”

4. Wai du rengbe ani ka berãkuriipai na gu boro naya Bakusiahe ti ni te?

⁴ Gu berãpai nga ga agu aboro adunga na ndikidi idapase ya nga Bakusiahe ti ni te, ya mo rogoyo kina ti ni? Ka boro angera koyo du birĩ inohe ni tipa ka ino singia i akusi ungahe akusa, ni ima rengba ka tudo ti ni ni kina boro ipo. Ono gu rengo duho nga gu karagapai re ni taataha. Ka si du nga si naida boro duadu ho ka duabambu, angbatika rakirakiahe! Nirengo, kandara agu apara du rogo rakirakiahe yo auru kpotosende ane, si ima kpakara kisusi ngbatunga abambu dunduko, mbiko si namanga gupai ka bambu amanganga ha ya, nga ka zukö. Gene kinaho agu apara re abanda agu apai ngbaha si aidaha tipa ka kusa awirinaha. Da du nambakadi gu rakiraki apara re? Ziazia Kekeapai nakaragapai nga: “Abambu dunduko aboro du nadua ha; ono gu ko nadua ahe dunduko nga Mbori.”—Eb. 3:4.

5. Ginipai rengbe ani ka gumbaha tipa gu berãpai nga boro ima rengba ka ino gupai du ni wenehe zanga ida kuti Mbori?

⁵ Wai du rengbe ani ka sakapai na agu aboro naya boro ima rengba ka ino gupai du ni wenehe zanga ida kuti Mbori? Fugo Mbori ima ida kuti gupai nga azanga ndikidi idapase ima rengba kaa manga kura apai ni wenehe. (Rom. 2:14, 15) Ni kpiapai, i ima rengba kaa irisa avunguyo na kini kpinyemuyo. Ono ka si du nga i apekanga fuo ga Yekova arugute te, i ima rengba ka manga iraira adiaberã. (Yes. 33:22) Badungu agu aboro nga aguyo naberãkurii pai wenengai ima ida kuti gupai nga wai apai agberã rogo zegino nayugo gupai nga kina Mbori sa rengbe ka mangapai sa ni. (Oni gedi Yeremaya 10:23.) Sidu, ka ani ya berẽnga gupai nga boro ima rengba ka ino gupai nzunzu du ni wenehe zanga ida kuti Mbori na kini pekefuo gako arugute ya.—Tam. 146:3.

6. Gini bipai du badungu aboro na ni tipa pambori?

⁶ “Mo ima rengba kadu na ngbarago zanga pambori.” Gi berã nga ga zegino re ima ngba ti badungu aboro mbiko gupai nga i nabi pambori ni guhe adunga yo na nyemuhe ya na anyakanga paha a ya. Kurapai berewe nga, badungu apambori nagbandaka nyemu Mbori ti aboro na agu ayugopai nga ga we-iferno, ni roga yo sa-dagba-bawe be aboro, watadu ni tungusa yo agu apai nga ga birĩ zogarago. Si airiwongo tie te nga badungu aboro nabihe nga i ima rengba kadu na ngbarago zanga pambori! Gu ngbatunga aboro re rengbe ka ya, “Mi gu duadu na nyemu agu apai nga ga Mbori, ono pambori ho mi aida kadu rogoho te.”

7. Wai du ndikidi irisombori asa aboro i du na ngbarago?

⁷ Ya mo rengo du nzunzu nga boro rengbe kadu na ngbarago zanga pambori? Nirengo, boro ima rengba kadu na ngbarago zanga ziree pambori, ono boro arengbanga nzunzu kadu na ngbarago zanga ni du na pagume na Yekova nga guko i naringbisi pako nga ko nga betedi Mbori watadu [“gu Mbori duna ngbarago,” NW] te. (1 Tim. 1:11) Agu apai dunduko Mbori amangaha nafu undo fu kura aboro. Gako amoyambu na ngbarago mbiko i namaa berãyo fuo fu undo fu kura  aboro. (Amo. 20:35) Ni kpiapai, oni bingo wai ndikidi irisombori asa aborokporo i du na ngbarago. Ndikidi irisombori nayugo gupai furani nga si naida ani naabi gaani badiarogatise na irisa, kini bi gu mozunga nga ga rogatise ni guhe du ziazia, kini ne manga bäri, kini sonosi irisiirisi agude, na ka yugo ndikidi nyemuse. Ni sangbanaha, gu ngbatunga irisombori re nakoda aboro i du na ngbarago kina sa rogo dungurati rogo zegino dunduko.—Oni gedi Yesaya 65:13, 14.

8. Wai du rengbe ani ka mangasunge na Ruka 11:28 ka sakapai tipa gu sanahe nga, Gine nasa aboro i du na ngbarago?

⁸ Wai du rengbe ani ka wisigo gu berãpai nga ga zegino nga gu naya boro ima rengba kadu na ngbarago zanga ni naairiso Mbori? Oni makianga gi sanahe re, Gine nasa aboro i du na ngbarago? Kura aboro nagbia ngbarago ti gayo sunge marã, ambaro, watadu gu kura apai. Agu akurayo nagbia ngbarago ti ngerafuo gayo aborokporo watadu abakureayo. Agu apai re dunduko ima rengba ka ye na ngbarago, ono kurapai kinaho rengbe ka ye na nyenye ngbarago rogo raka yo. Gu kparakparapai du dagbarani na anya nga, ani ima rengba ka ino Bakusirani na kini irisiko ni rururani. I akusi rani ngba gu gene ani agbia ngbarago agbia ti mangaha wo. (Oni gedi Ruka 11:28.) Ni kpiapai, ndikidi airisimbori nagbia bakere ngbarago gbiati bakere wasa ho i adunguratiyo ni sa ka iriso Yekova. (Tam. 133:1) I nagbia ngbarago a ti du yo ni kodikodi yo na awirinayo rogo zegino dunduko, ni raka yo gigiri raka, na nidu yo na wene maabangirise.

9. (a) Gini bipai du badungu aboro na ni tipa kodaba rogo gi zegino re? (b) Tipagine Fugo Mbori azahe ti ni ti kodaba na gu boro angianga badiarogatise ya?

⁹ “Tipagine oni aya ti ni ka boro mangingo kodaba na gu boro ni amanganga rogatise na ni ya?” Aboro rengbe ka ya furani wẽ: “Si naida boro gbia ngbarago agbia rogo raka yo. Tipagine oni aya ti ni ka boro mangingo kodaba na gu boro angianga gani badiarogatise ya?” Iraira berãpai du nga si naida aKristano naangimbaro na pa bäri gbiati meteka. Tipagine? Mbiko Mbori ima zahe ti pa bäri na meteka. * (Oni gedi 1 ATesaroniko 4:3-8.) Yekova na rengo beko ka rũ andiko furani mbiko ko du nakusi rani. Wangia ko Baenge rogatise, ko idi pa kodaba sa fu kina gu kumba na dee naima rogatiyo. Mbori narũ andiko furani mbiko ko ima kpinyemu rani. Agu andiko re tipa kina gaani undo. Agu aborokporo nairisa agu andiko re nadu na nyemuse, irisa, gbiati ngbabase. Mbori anginga mbaro na agu aboro nata inoaino kini basa gako andiko te.—Eb. 13:4.

10. Wai du rengbe Kristano ka banda ti ni ti bäri na meteka?

¹⁰ Fugo Mbori nayugopai furani tipa wai ka bandatirani ti bäri na meteka. Nyanyakipa gene rengbe ani ka mangaha wo ngbaha nga kaa sia agu ahe asia ani abihe. Yesu aya: “Gu ni nangana de ni nyemu ri ni ima manga bari na ri kpotoni yo. Si ngia kumbabangiro ka mangi ro mo koto, mo mo ho amo, ki ba ha.” (Mt. 5:28, 29) Sidu tie, aKristano nane bi kpia kundiri aboro watadu gia agu amanzigo du na wasiwasi afugo rogoho. Gu mokedi nangia Pauro ake gupai fu akurako aKristano nga: “Oni ími apa kpotoroni yo du auru kpotosende no; [nibipa] pa bari, na meteka.” (Koro. 3:5) Kurigure, si naida ani naasia agu apai asia ani aberãkuriihe na kini fura tipaha.—Ef. 5:3-5.

11. Tipagine rengbe boro ka merafuo sunge marã ti ni?

¹¹ “Merafuo sunge marã nga gu banguapai naye na ngbarago.” Badungu aboro nangarasa rani nga ani merefuo sunge marã ni  gupai si aida si du ni gaani sasa rogo raka yo. Si rengbe kadu nga boro nika gbia worimo, pagbia, gbiati kumuko ti gu ngbatunga sunge re. Mbiko gupai nga badungu aboro mere kina fuo sunge marã na ki moihe ni nyanyakipa sasa rogo gayo raka yo, Kristano ima rengba ka tona du na kina gu ngisa berãpai re.

12. Ya mo du na wene sunge marã nga banguapai tipa kadu na ngbarago?

¹² Ya mo rengo du nga kadu na gu sunge marã nasa boro nidu na pagbia gbiati worimo naye na nyenye ngbarago? Oó. Oni tingidi gupai nga Satana adu na nyemu kadu na pagbia kurii kura aboro gbiati worimo, ono tie, ko na zinga angianga na ngbarago ya. (Mt. 4:8, 9; Yugo. 12:12) Gu bete ngbarago boro agbiaha ti sunge marã, ka i ringbisinga ha na gu nyenye ngbarago boro agbiaha ti undo kura aboro i gbia undo ti ga Mbori tatamana tipa gupai nga ka gbia nyenye unga te. Kurigure, gu toro nga ga gi zegino re nasa aboro i naamanga abaangirã dagbayo. Si nasa aboro i naamanga ome ka susa akurayo, si kini ye na kpihe, na niyangaraha si ki du gbua nga “peka fuo yuge.”—Batu. 4:4.

13. (a) Wai du si aida ani naabi gupai nga ga merafuo sunge marã? (b) Ringbisihe kuti ga Pauro waraga fu aTesaroniko, ginihe naafu bakere ngbarago fuko?

¹³ Rengo ngaha nga, si naida ani mangisunge amanga tipa ka gbia marã tipa agu apai nga ga raka, na pai ho gberẽ ka boro sia gu sunge nga gu ni agbia ngbarago ti ni te. Ono si aidanga sunge marã du ni banguapai rogo gaani raka yo te. Yesu aya: “A nga boro sa ka ra fu abaira ue te; bambiko ni asóga gu ni sa, ki kpi nyemu gu ni; watadu ni aká kuti gu ni sa, ki payasi pa gu ni. Ka oni ata ra nga fu Mbori nira fu ũzegino a te.” (Mt. 6:24) Ho ani amaaberã rani ni fuo iriso Yekova na kini yugu Fugoko fu kura aboro, ani nagbia gu ngbarago ka i arigisanga ha na kurahe ya. Gu mokedi nangia Pauro nga gu ngbatunga boro nagbia gu ngbarago re. Ho ko adu ni ni paranga, ko amerefuo gu sunge rogo gu pambori yo nga ga aYudo nga gu narengbe ka ye na kumuko fuko, ono ko agbia ndikidi ngbarago ho ko asa aboro ni ni abawiriki na ki bi wai aboro amangipai kuti ga Mbori pangbanga na wai si aˈaria gayo raka. (Oni gedi 1 ATesaroniko 2:13, 19, 20.) Kura sunge ho rengbe ka ye na ngbarago kisusi gure te.

14. Tipagine gu berãpai nga aboro ima rengba ka nyasariipa gayo akpakarapai narengbe ka ngba ti boro ti ni?

¹⁴ “Aboro rengbe arengba ka nyasariipa gayo akpakarapai.” Gi berã nga ga zegino re ima rengba ka ngba ti badungu aboro. Tipagine?  Ka i niya rengo du ngaha, ka si naayugo gupai nga sunge ti aboro na gupai nga Mbori yugu gene fuyo te, na i ima rengba kaa mangaapai kina wai i akpinyemuhe. Kurapai berewe nga, boro ima rengba ka ida kuti gu berãpai nga aboro ima rengba ka nyasariipa gayo akpakarapai mbiko ringbisihe kuti kura awisigopai, ome avura, gbegberẽ mangaapai, akaza, gbiati arungo nazorã kusende. Kura tingidapai sa ape gupai nga: “Gu ndupai zegino angba ti ni nga aboro ima diaberã ka sa zegino ni wene ba.” Ya mo ngbatunga fugo wa gure nayugo gupai nga aboro ima mbeda ka nyasariipa agu akpakarapai naima digo nimbusi yo tipa gbanga regbo? Tipa ka karagapai kuti gu sanahe re, ani wisigingo agu akpakarapai re wenengai.

15. Gini arengo nayugo bakio gu kpakaraapai du aboro rogoho?

¹⁵ Avura: Agu avura ue namangi nga ga zegino aimi aboro wa amirioni 60 watadu susi gure. Naatona ti gu regbo Ue Vura Nga ga Zegino adigi, aboro ata wirikanga wai ka ne vura te. Rogo gu garã nangia 2015, agu aboro nazubo rogo akpuyo be vura watadu rungosiro, bangeyo asono ki da ti amirioni 65. Rogo 2015 nisaha, bange agu aboro naazubo adu wa amirioni 12. Gbegberẽ mangaapai: Wa vura duhe nga kura ngbatunga gbegberẽ apai kinaho omehe naima zorã kusende rogo gu kura aba, gu kura angbatungaha wa gu gbegberẽ apai nga ga Internet, gu zuu namanga kporo, gbiati gu kere gbegberẽ apai naba gunde ti aboro nakio kina kumbatayo. Kurigure, badungu aboro ima ida kuti gupai nga, gupai nga ga rita marã ima kio awere rogo zegino kisusi. Gene be aboro ka nyasariipa gbegberẽ mangaapai te. Akaza: Kura akaza kinaho i naima gbia aziga kutini. Ono tingidapai sa i akusihe rogo 2013 ape gupai nga rogo agarã dunduko, aboro nga amirioni ribua nga aguyo garãyo ata da nga ti 60 ya nakpi be kaza ngbaduse, gu kaza nayosorasi papara boro, kansa, agu akaza nasaha ni kpakarakpakaraha boro naonga, gbiati bakere sukara. Rungo: Ringbisihe kuti gu Beenge Nga ga Zegino, agu aboro du rogo kere zingo vuru Afirika nisaha, bangeyo ima kio ti wai si adu rogo 1990 nga amirioni 280 kuti amirioni 330 rogo gu garã nangia 2012.

16. (a) Tipagine kina ga Mbori Kindo nika nyasariipa agu akpakarapai ti ni nga ga aboro? (b) Gini amaku nga ga ga Mbori Kindo Yesaya gbiati bake papara Atambuahe afura tipaha kumbatayo?

¹⁶ Aboro gbangbati du nangerakurii agu ariigbu nangerakuriipa marã gbiati agu apai nga ga zogarago awere. Si tie ziazia nga, gu ngbatunga aboro re arengbanga ka nyasariipa avura, gbegberẽ mangaapai, akaza, gbiati rungo te, kina ga Mbori Kindo sa rengbe ka mangaha wo. Oni bingo agu apai Yekova nika mangaha fu aboro. Avura: Ga Mbori Kindo nika nyasariipa agu apai kusayo dunduko naye na vura wa gbangbati, rita marã, manga rukö na pa ringara, ziree pambori, gbiati Satana. (Tam. 46:8, 9) Gbegberẽ mangaapai: Wadu rago re, ga Mbori Kindo nayugopai fu amirioni aboro tipa i naakpinyemu akurayo na kidu na kido kutiyo, kura zogarago ho rengbe ka manga gupai re te. (Yes. 11:9) Akaza: Yekova nika fu maku fu aboro i kidu na kpotoyo ni rengberengbehe. (Yes. 35:5, 6) Rungo: Yekova nika nyasariipa ha kusayo na ki fu gu kumuko nga ga toro gbiati ga borose fu gako aboro, nga gu nyakipaha kisusi marã.—Tam. 72:12, 13.

17. Wai du rengbe mo ka ka gu berã nga ga zegino?

¹⁷ Ka mo gi gu berãpai nga ga zegino nga gu andunga sa na gamo idapase ya, mo mangi wetekapai tipa gupai Fugo Mbori apehe tipa gupai re na mo ki saki gupai re na gu wirina du na bakere inohe. Mo wisigi gu ndupai gu berãpai re narengbe ka ngba ti boro ti ni, gu gbegberẽpai du ti gu berãpai re, na wai rengbe mo ka kaha. Nirengo, ani dunduko rengbe ka bandatirani ti gu berã nga ga zegino ni peka ani fuo gu rugute Pauro afuhe fu gu dungurati naadu Korosai yo nga: ‘Oni tá ni tatamana pati agu yo du zegi yo, oni ini wãi ka karagapai fu akuaroni.’—Koro. 4:5, 6.