1, 2. (a) Gini aũkumuko biata nga ga toro Yekova nafuhe furani? (b) Gini apai ani ka makiaha rogo gi kekeapai re?

BORO ho kumuko rogo zegino wa Yekova te. (1 Peka 29:11, 12) Wangia ko gu Barani du na weneringise, ko nafu gako aũkumuko nga ga toro fu agu aboro nabihe na nyanyakipaha. Nairiwo gu tambuahe du ani na ni tipa agu aũkumuko nga ga toro Yekova nafuhe furani re, nga gu nakoda (1) ga Mbori Kindo, (2) gu gaani sunge tungusapai na batasa unga, na (3) gu nyanyakipa rengo du rogo Fugoko yo! Ono tie, ka ani aadunga na rubangirise ya, ani rengbe ka zanga du na tambuahe tipa agi aũkumuko re na ni sangbanaha ani ki bafu he kusayo. Tipa ka kakuti agi aũkumuko re, si naida ani mangisunge na ni wenengai na kini zambuasi gaani nyemuse tipaha ti aregbo dũ. Yesu aya: “Bara ho du gaoni ũkumuko ni, ngbaduroni du kina ku ho a.”​—Rk. 12:34.

² Ani makianga wai rengbe ani ka sonosa gaani nyemuse gbiati tambuahe tipa Kindo, sunge tungusapai, gbiati rengo na ki bandaha. Wa ani kaa makiaha, mo berẽkurii wai rengbe mo nitiro ka dungurosi ga nyemuse tipa agi aũkumuko nga ga toro re.

3. Gine gu babagiahe du pako rogo ga Yesu kpiapai yo adu na nyemu ka mangaha tipa ka gbia banyanyakipa mbia fongo? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

³ Oni gedi Matayo 13:45, 46. Yesu agumba kpiapai tipa gu babagiahe naagbata ambia fongo. Rogo agu agarã yo nasusi, zanga kapa, gu babagiahe re aima ngbe akama ambia fongo na kini bagihe. Ono tie, ko kini bi gu mbia fongo naadu ni bawenehe nga gu kina bibihe ni saha aafu ngbarago ku kpotoko ko yo. Ono tipa ka ngbehe, si aaida ko bagi agu ahe naadu beko dunduko. Ya mo mo rengbe ka berãpa wai gu mbia fongo re adu na nyanyakipaha fuko?

4. Ka ani kpinyemu ga Mbori Kindo kina wai babagiahe akpinyemu mbia fongo, ginipai ka ani mangihe?

⁴ Ginipai ani awirikaha ti gipai re? Gu rengo nga ga ga Mbori Kindo wakina gu banyanyakipa mbia fongo re. Ka ani kpinyemuhe kina wai gu babagiahe re akpinyemu gu mbia fongo re, ani nika du na nyemu ka mbu apai naabaha dunduko tipa kada ni avuru gu Kindo re na ki nye ni avuruhe. (Oni gedi Marako 10:28-​30.) Ani makianga pa aboro ue namangihe wo.

5. Wai du Zakayo ayugu gupai nga ko aima diaberã ka gbia ga Mbori Kindo?

⁵ Zakayo angia gu gbia abarogo marã-ngbeti naada ni irakumuko mbiko roga marã be aboro. (Rk. 19:​1-9) Ono wa si avura duwo, ho gu boro ingapai re agi gupai ni Yesu aatungusaha tipa Kindo, ko abi wai gupai ko aagiaha re adu na nyanyakipaha na ko ki mangi diandue ni wiri ipo. Ko apoi kuari ki ya: “Gbia, mo ngére, mi nagama bebere gi ũkumuko fu rungorungo aboro; ka mi adĩ he be boro wa aru nga ha ya, mi agása ha fu ni ki nimoi kura ha ti ri he bara biama ti gu nadu mbata.” Ko ambu gu gako aũkumuko ko aagbianga ha ngba ruru gene re ya na ki mbu du na ngbaduse tipa aũzegino.

6. Gini aʹariapai Rose amangihe tipa kada ni vuru ga Mbori Kindo, na tipagine ri amangihe wo ti ni?

⁶ Bete agarã kusayo, ho gu dee ani ka yamba ri nga Rose agi gu pangbanga nga ga Kindo ni, ri ngia boro sa dagba agu adee nakodaba na adee. Ri angia nangere kurii gu riigbu nasovura tipa gu rengo nga ga agu akumba na adee nakodaba na kina akurayo. Ono tie, wa Rose aawisigo Ziazia Kekeapai ri aye ka bi wai du gu rengo du tipa ga Mbori Kindo na nyanyakipaha. Ono ri abi gupai nga si naida ri mangi bakere ariapai rogo gari raka yo. (1 Kor. 6:​9, 10) Ngbaduriyo afõ ri ri mbu gu sunge ri aamangaha re na ki mbu kodaba na kura adee. Rose azi bapatiza rogo 2009, na rogo gu garã nangbefuo ho, ri ki tona mangasunge ni gu nazakigene natungusapai ti aregbo dũ. Gari nyemuse tipa Yekova na tipa gako Kindo anyaki kisusi ai gu nyemupai nga ga borose.​—Mk. 12:29, 30.

7. Wai du rengbe ani ka banda nyemuse tipa ga Mbori Kindo?

⁷ Nirengo, badungu rani aima manga aʹariapai rogo raka yo tipa kada ni avuru ga Mbori Kindo. (Rom. 12:2) Ono wa vura duhe wo, gaani sunge ata nyasanga te. Si naida ani du na rubangirise na agu apai nasovura tipa gaani nyemuse, kodihe na nyemu aũzegino na nyemu wasiwasi kodaba. (Snz. 4:​23; Mt. 5:​27-​29) Yekova ima fu kura banyanyakipa ũkumuko furani tipa si undo rani ani banda gaani nyemuse tipa ga Mbori Kindo na ngbadurani yo dũ.

8. (a) Tipagine du Gu mokedi nangia Pauro afura tipa sunge tungusapai ti ni ya si nga ‘kumuko rogo agu ahe i ameke he rogo sende yo’? (b) Wai du Pauro ayugu gupai nga ko aabi gako sunge tungusapai na nyanyakipaha?

⁸ Oni tingidi gupai nga Yesu ima fu gu sunge furani nga ga tungusapai na yugopai tipa ga Mbori Kindo. (Mt. 28:19, 20) Gu mokedi nangia Pauro aima ino nyakapa sunge tungusapai. Ko afura tipa gu sunge tungusapai nga  ga vovo mozunga ya si nga ‘kumuko rogo agu ahe i ameke he rogo sende yo.’ (2 Kor. 4:7; 1 Tim. 1:​12) Wa vura duhe nga ani nga kpakpa aboro i ambakadi rani rogo sende yo, gu pangbanga ani atungusaha rengbe na ye na nyenye unga furani na fu agu aboro nadegatuyo furani. Fuo Pauro ini gipai re ko aya: ‘Mi namanga apai dunduko mbiko wene pangbanga, ya mi rogo gi bete he ti ni na akuare.’ (1 Kor. 9:​23) Nirengo, ga Pauro nyemuse tipa sunge tungusapai afõngbadukoyo ko mangisunge nyanyaki ka sa aboro ni abawiriki. (Oni gedi ARomo 1:​14, 15; 2 Timoteo 4:2.) Si aima undoko ko hi kere asogote. (1 Tesa. 2:2) Wai du rengbe ani ka yugo gu ngbatunga nyemuse re tipa tungusapai?

9. Gini agene rengbe ani ka yugo gaani tambuahe ngbaha tipa sunge tungusapai?

⁹ Gene sa Pauro ayugu gako tambuahe tipa sunge tungusapai ngbaha nga, ko agbata amomu tipa kaa fura fu kura aboro. Wa kina agu amokedi gbiati aKristano naadu mbata, ani natungusapai ti gu regbo ani ambakadanga tirani ambakada tipaha ya, rogo agu aba du aboro rogoho ni dunguyo, gbiati kporo na kporo. (Amo. 5:​42; 20:20) A wa agu apai du tipa rani narengbe kadu, ani nangera tipa agu agene rengbe ani ka kiiso gaani sunge tungusapai ngbaha, isoke nimanga ani sunge ni moundo abazakigene watadu ni abazakigene. Ani ima rengba a ka wirika kura fugo, ka ndu ku rogo kura ba kina rogo gaani ringara, watadu ka ndu ku rogo kura ringara.​—Amo. 16:​9, 10.

10. Wai du Irene agbia amaku tipa gari nyanyaki kakutipai ka tungusa wene pangbanga?

¹⁰ Oni makianga gu kpiapai nga ga Irene, nga wirina ni nakuparanga Amerika yo. Ri adu na bakere nyemu ka tungusapai fu agu ayeaye nape pa aboro Russia. Ho ri atona mangaha ni wo rogo 1993, abatungusipai adu gbua 20 rogo gu badona nape pa aboro Russia New York City yo. Irene ima mangasunge nyanyaki tipa agarã 20 rogo gu dagba rago re. Irene aya, “Mi kindi ata inongo pe pa aboro Russia wenengai ya.” Ono wa vura duhe wo, Yekova ima fu maku furi tipa gu gari toro nga ga du zaaza re na fu agu akura aboro du wa ri a. Areme, adungurati sita nape pa aboro Russia New York City yo. Aboro bawe na bisue dagba agu aboro yo Irene awisigi Ziazia Kekeapai na yo azi bapatiza. Kura aguyo namangasunge Betere yo, aguyo ni abazakigene gbiati abaakumba. Irene aya, “Ho mi aberã ni tipa agu akura asásá ka mi amere fuoho, mi aberãnga pa gu ka ye na bakere ngbarago fere kisusi gi tere.” Nirengo, ri nabi gari sunge tungusapai na nyanyakipaha!

11. Gini wene sangbanapai naye mbiko kpatagara kuti sunge tungusapai rungosiro ki vura du vurũ?

¹¹ Ka ani aabi gaani sunge tungusapai na nyanyakipaha, ani nika du wakina gu mokedi nangia Pauro nga guko naatungusapai atungusa kindi ko ki vura kaa gbia tiko na arungosiro vurũ. (Amo. 14:19-​22) Rogo agu agarã naatona rogo 1930 na ti tonatona agu agarã naatona rogo 1940, awirinarani Amerika yo aima gbiatiyo na kere sogote. Ono wa si avura duwo,  wakina Pauro, i aru nyanyaki na kini tungusipai kindi. Tipa ka banda gaani ranirii kaa mangaha wo, awirina ape dungu angbanga. Rogo 1943 Wiriba Nathan H. Knorr afura tipa gu diabese ani adu na ni rogo gu Bakere Bapengbanga Nga ga Amerika ki ya: “Gu diabese re ye mbiko gaoni sovura. Wa ka abatungusipai nakpatagara nga akpatagara kuti sunge tungusapai ya, ka ngbanga dunga ho Bakere Bapengbanga yo te; ono mbiko gupai nga oni, abatungusipai, kura awirina rogo zegino dunduko kpatagara kuti tungusapai zanga mbuhe, si du oni nadibe gu rungosiro re ti ni. Si nga gu diabese ye mbiko pa ru ga gbia aboro ngutete na ni yangaraha si ki ye na gi diaberã re.” Pa ru awirina wa gure rogo kura aringara ima ye na kina gi ngbatunga diabese re. Nirengo, gaani nyemuse tipa sunge tungusapai rengbe arengba ka diabe arungosiro.

12. Ginipai mo nadiberã ka mangaha nibipa gamo sunge tungusapai?

¹² Ho ani abi sunge tungusapai ni ni gu ũkumuko du na nyanyakipaha naye be Yekova, ani arengba nga be kina gupai nga kaa tungusapai tipa ka “gbia asaa” te. Kuba gure, ani namanga ome ka ‘tungusa wene pangbanga.’ (Amo. 20:24; 2 Tim. 4:5) Ono ginipai ani ka yugoho fu kura aboro? Ani makianga pa kura ũkumuko naye be Mbori.

13, 14. Gine nga gu “baigo aũkumuko” Yesu afura tipaha rogo Matayo 13:52, na wai du ani ahiiso ho?

¹³ Biata ũkumuko nga ga toro nga, agu arengo ani nadunguraha i nayuguhe furani. Yekova nga Mbori rengo. (2 Sam. 7:​28; Tam. 31:5) Wangia ko gu Barani du na weneringise, ko nayugo rengo fu agu aboro nagunde tiko. Ti gu bambata regbo ani agi rengo, ani adu na momu ka dungura arengo rogo Fugoko yo nga Ziazia Kekeapai, rogo gaani awaraga nga ga aKristano, na ti regbo gaani bakere adunguratise nga ga aʹuru biata, gu nga ga uru sa, gbiati gu gaani adunguratise du rogo aposo dũ. Wa regbo nikaa susa, ani kini sonosi gu he Yesu aya tipaha “baigo aũkumuko” nga ga kuru arengo na vovoho. (Oni gedi Matayo 13:52, NW) Yekova nika undo rani ani dungura nyanyakipa vovo arengo ku rogo gaani “baigo aũkumuko” ka ani ta tipa agu arengo re wakina okooko aũkumuko. (Oni gedi Asanza 2:​4-7.) Wai ani amanga gipai re?

¹⁴ Si naida ani sonosi gu wene sino nga ga wisigopai nisase na kini mangi wetekapai rogo Fugo Mbori yo na rogo gaani awaraga yo. Si nika undo rani ani kurubara arengo nga gu rengbe kadu ni ‘vovoho’ rogo gu gene yo nga ani aainongo ho mbata te. (Yos. 1:​8, 9; Tam. 1:​2, 3) Gu bambata gi magazini re i akusihe rogo Bamburu 1879 aya: “Rengo wakina tooni mbumbudo rogo gu bire nga ga unga, nga gu bakere rende nga ga ingapai nakehe ake kirikiri na ki ima mbeda ka furii he. Ka mo aida ka gbiaha si naida mo nangera angera kindi tipa ha. . . . Ka mo aida si du bero, mo du wa ka mo nugo ka diaha. Ka mo rengbenga be kina bangisa mbumbudo nga ga rengo ya. . .  Mo nidungura ha adungura kindi, na kini ngere tipa agu akuraha.” Nirengo, si naida ani du na nyemu ka hiiso gaani baigo ũkumuko nga ga agu arengo nga ga Mbori.

15. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni tipa kura arengo si ni “kuru he,” na gini kura abetehe du ho mo abihe na kikiipaha?

¹⁵ Ani akurubara nyanyakipa arengo ho ani atona ka koda tirani ni na ga Mbori aboro. Ani ima rengba ka ya tipa agu arengo re wẽ si ni “kuru he,” mbiko ani aima inoho kinaho ani atona gaani raka ni nga ga aKristano. Gine gu nyanyakipa arengo re akodaha? Ani awiriki gupai nga Yekova nga Bakusirani na ni Bafu-Unga, na ringbisapai kina beko tipa ngbatunga aboro dunduko. Ani awiriki gupai a nga Mbori afu Wiriko ni motumo tumorii tipa ani bati be ingapai na kpio. Ani awiriki gupai berewe a nga, gako Kindo nika dia arungo kusayo dunduko na ani na gu maabangirise nga ka  raka nyeanye kindi rogo zereda na ngbarago tiibe gu zogarago nga ga ga Mbori Kindo.​—Yo. 3:​16; Yugo. 4:​11; 21:​3, 4.

16. Ginipai si aida ani mangihe ho ani agbia vovo giarogo rengo yo ni?

¹⁶ Ti kura aregbo, ariapai rengbe ka manga nibipa gaani giarogo agu asangbaanebi yo nga ga Ziazia Kekeapai watadu gu kura kekeapai nga ga Baibiri. Ho ani agbia gu vovo giarogo apai yo ni re, si naida ani di regbo ka wisigo gupai re wenengai na ki berẽkuriihe. (Amo. 17:11; 1 Tim. 4:​15) Si aidanga ani gbata ka gia kina rogo gu bakikindigi aʹariapai te, ono si naida ani girogo gu wiri rukutu kparakparaapai agiaha a du dagba gu gaani kuru giarogopai yo na gu vovoho. Rogo gi gene re, ani namaa vovo rengo ku rogo gaani baigo ũkumuko. Tipagine du gi asadatise re ti ni na nyanyakipaha?

17, 18. Wai du rengbe ziazia toro ka undo rani?

¹⁷ Yesu ayugu gupai nga ga Mbori toro rengbe arengba ka karaga agu apai ani awiriki he ku berãraniyo. (Yo. 14:25, 26) Wai du rengbe gipai re ka undo rani wangia ani abayugupa wene pangbanga? Ani makianga gu kpiapai nga ga gu wirina nga Peter. Rogo 1970 garãko adu nga 19 na ko atona sunge bara mbeda rogo gu Betere du ringara aNgirisi yo. Ho ko aatungusapai ni kporo na kporo, ko agbia sosono kumba naadu na ba maingba ko ti ni. Peter asana gu kumba re singia ko naida ka giarogo Ziazia Kekeapai yo. Gupai re aima zigbá gu kumba re tooni, ko ki karagapai nga gi kporo re nga ga agu abayugupai nga ga aYudo yo. Gu bayugupai re asana Peter tipa ka asada ko ki ya, “Kumbagude, gini fugo i ake gu buku nga Daniere rogoho?” Peter akaragapai ki ya, “I ake paparaha rogo pa-Arama yo.” Peter aya, “Ngba gu bayugupai re aima zera nga mi aini karagapai kuti gu sanahe re, ono mi ngbare azere kisusi! Mi aini gu karagapai re wai? Ho mi akaraga tire ni ku kporo yo na ki weteke agu amagazini nga Ngbaõbambu Sinziri na Awake! nga ga agu adiwi nasusi, mi abi kekeapai yo naasaka gupai nga i ake gu buku nga Daniere rogo pa-Arama yo.” (Dan. 2:4.) Nirengo, ziazia toro rengbe ka karaga agu apai ku berãrani yo ani agedihe kusayo na ki moihe ku rogo gaani baigo ũkumuko.​—Rk. 12:11, 12; 21:13-​15.

¹⁸ Ka ani abi gu tatamana naye be Yekova na nyanyakipaha, ngbadurani yo nika fõ rani ani hiisi gaani baigo ũkumuko na kuru arengo gbiati avovoho. Wa gaani tambuahe tipa ga Yekova tatamana nikaa sona, ani nika du na wene aũmanga apai berani wangia ani abayugupai.

19. Tipagine si aida ani banda gaani aũkumuko nga toro ti ni?

¹⁹ Satana na gako zegino nagbata agene agbata kindi tipa ka rungburasi watadu ka gbarasapa gaani tambuahe tipa agu aũkumuko nga ga toro ani nasakipai tipaha rogo gi kekeapai re. Ani ni bandabanda rani be agu abirĩ re te. Maabangirise tipa wene sunge marã, berãpa du na bakere marã, watadu nyemu yugopa du na aũkumuko bese fu kura aboro ima rengba ka nanga rani taata. Gu mokedi nangia Yoane atingidi rani na gupai nga gi zegino re napaya apaya na gaha nyemuahe. (1 Yo. 2:​15-​17) Sidu, si naida ani mangi ome nyanyaki ka banda gaani nyemuse gbiati tambuahe tipa agu aũkumuko nga ga toro.

20. Ginipai mo nadiberã ka mangaha tipa ka bandapa gamo aũkumuko nga ga toro?

²⁰ Oni du na nyemu ka mbupa agu ahe dunduko rengbe ka diaba gaoni nyemuse tipa ga Mbori Kindo. Oni naatungusapai atungusa kindi zaaza, ka oni ya bingo gaani sunge tungusapai nabatasa unga na paha taata ya. Oni naagbata agu arengo nga ga Mbori agbata kindi kakaka. Wa oni kaa mangaha wo, oni nika dungura “gu ũkumuko du ngbangbaturũ yo naanyasa nga ya, ka iradĩ ambeda nga koyo ya, ka ayawe angbarasa nga ha ya. Bambiko bara ho du gaoni ũkumuko ni, ngbaduroni du kina ku ho a.”​—Rk. 12:33, 34.