I avungure rogo Merekoko 19, 1940, rogo gu gbata nga Amioûn, Rebanona yo. Fuo bete agarã kusa, gaani riikporo aga ku rogo gu gbata nga Tripoli, nga gu ba i asonosi re rogoho na nyemuse rogo gu riikporo naima ino Yekova Mbori na kini kpinyemuko. I avungurani bisue, adegude biata na aparanga ue, mi nangia kiaro. Tipa avungure, pa gbia marã aadunga ni gupai naadu na nyanyakipaha kisusi fuyo te. Gupai naadu na nyanyakipaha gbe kisusi furani rogo gaani riikporo angia wisigo Ziazia Kekeapai, agu adunguratise nga ga aKristano, na undo kura aboro i ye ka ino Mbori.

Badungu mbedimbedi aKristano naadu rogo gaani dungurati. Gu kura ni sa angia Michel Aboud nanaangbe mbatayo rogo gu wisigopai i anaayambaha nga wisigo buku. Ko awiriki rengo New York yo na ko ki tona sunge tungusapai Rebanona yo rogo 1921. Mi natingidapa wai atingida ko anaamangapai na irisa na kini undo gu paranga awirina ue nanyasi gu Sukuru Nga ga Girada—nangia Anne na Gwen Beavor. I aye kada ni wene abakurearani. Fuo dungu bawe agarã kusa, mi adu na bakere ngbarago ka gbia Anne Amerika yo. Fuo bete regbo kusa, mi agbia Gwen a naima manga rogatise na Wilfred Gooch na i aamangasunge rogo gu Betere du London yo ringara aNgirisi yo.

Ho mi adu ni ni paranga, kina bete aDezire Yekova gbua naadu Rebanona yo. Ono ani aayugo gupai fu aboro kakaka ani ainihe vuru Ziazia Kekeapai yo. Ani aamanga gipai re kindi si ki vura du vurũ nga kura abarumbatayo rogo pambori aasoga rani asoga. Mi natingida bete agu apai atingida wenengai namangi rani.

Rogo kura uru sa, mi gbiati dawire nga Sana aatungusapai rogo kura kporo. Barumbatayo rogo pambori aye ku rogo gu ba ani aafura na airakporo rogoho. Si nawira gupai nga boro du nayambu ko. Ko azingi na ki tona senga dawire. Ko atona mangapai na zuu na ko ki siko Sana kusende yo ri ki oko. Boro ayambu aborisi na terefuni i ki ye na i ki sa gupai nga Sana gbia undo. I andu na gu barumbatayo rogo pambori re ku borisi yo, ho i ada ni yo, i aye ka bi gupai nga bundu adu kina beko. Baira aborisi asanako nga: “Danga mo? Barumbatayo rogo pambori watadu barumbatayo nga ga gu riigbu nga ga amangi gbegberẽ apai?”

Gu kurapai mi atingidaha atingida wenengai nga ho gaani dungurati atumo marã ni tipa tarambiri si ndu na ani ku rogo gu gbata naadu tuturũ tipa ani tungusi wene pangbanga rogoho. Ani agbia ngbarago ti sunge tungusapai da kinaho barumbatayo nga ga pambori nga ga gu rago re agi pa gupai ni ani aamangaha na ko ki dungura badungu aboro tipa i ye ka zubo rani. I azubo rani zavura kini zumudi rani na ambia na buba ki hõ ti riko. Mi natingidapa wai atingida kure arengbe na kpakpuko yo dunduko. Ko na nina akaragatiyo ku tarambiri yo na gu yangara rani kini pefuo yo sayo na kidu rogo bakabangirise. Ono tie, ka bangire gonga ti gupai nina apehe ho ri aawega kpakpu buba ni yo te, ri aya: “Ako Yekova mo mbupai fuyo. I ainongo gupai i amangaha te.”

Berewe ti kura regbo sa, ani andu ka bi agumerani rogo gu gbata ani aye rogoho. Ho ani ada ni yo, ani abi barumbatayo rogo pambori nangia bisopu kua tita yo. Gu bisopu re aima ino gupai nga avungure angia aDezire Yekova. Wa si avura du nga garãre adu gbua nga sita, ko aˈasadi ka ba zee tire, na ko aya, “Tipagine mo aziongo bapatiza ti ni ya?” Mi aya fuko mi kindi nga gude na tipa mi zi bapatiza, si naida mi ini badungu apai mbata tipa Ziazia Kekeapai na kidu na nyanyaki idapase. Rago aangbanga tiko na gimi karagapai te na ko ki pe gupai fu tita nga irisa tire te.

Ono tie, ngbatunga gi gbegberẽ apai namangi rani re adu ni betehe gbua. A wa duhe, aboro Rebanona nga wene sino aboro na ni agu aboro nadia aboro kugume. Sidu, ani adu na rengba ka fura fu badungu aboro tipa Ziazia Kekeapai na ka wisigo Ziazia Kekeapai na badungu aguyo.

Mbure kindi sukuru yo, paranga wirina Venezuela yo aye ku Rebanona yo. Ko anaamanga adunguratise rogo gaani dungurati na ko ki tona mbakadapa rogatise na dawire nga Wafa. Fuo bete regbo kusa, i amangi rogatise na i ki ga kaa raka Venezuela yo. Wafa akeke dungu awaraga fu buba, rogo agu awaraga yo re, ri angarasi buba nga ko ga na aborokporo dunduko ku Venezuela yo. Ri amangihe wo mbiko gupai nga ri aazingo tipa rani nikerehe. Niyangaraha, ani adegeturani kuti gari pai na ki diberã ka ga koyo!

Ani ada Venezuela yo rogo 1953 na ani kini raki  Caracas yo mbembedi na kua bazogo. Wa mi angia tooni paranga, mi anidu na ngbarago kaa bi bazogo ko nisusi ti kura aregbo rogo gako bawene tarambiri. Ono si aadunga taata fu avungure tipa i iniditiyo na vovo ringara, fugo, sino mangaapai, riahe, gbiati wai gu ringara re adu te. I ata tona kaa inido gu raka re, kere gbegberẽpai kini mangi.

Buba atona kaza. Ani aainongo nga gipai re nika manga te mbiko buba anidu nyanyaki na kpotoko kidu wenengai. Ani aatingidanga pa gu regbo buba awoki mbata te. I abi ko na kansa na i ki gba ko. Si nipa gberãrago nga ko akpi tifuo poso sa kusa.

Si ima kpakara ka sakapa gu gberãrago ani adu na ni. Garãre adu gbua nga 13 ti gu regbo re. Ani aainongo gupai nga buba nika kpi te na ani aberẽ gupai nga ani adunga na ngbarago berewe te. Tipa gbanga regbo, si aima kpakara fu nina ri idi kuti gupai nga kumbari ima kpi. Ono tie, ani aye ka bi gupai nga si naida raka naandu andu kumbatayo, na ga Yekova undo, ani ahipai. Ho garãre adu ni nga 16, mi anyasi sinia (secondaire) Caracas yo, na mi aaida nzunzu ka songoda gimi aborokporo.

Ti kina gu regbo re, dawire nga Sana amangi rogotise na Rubén Araujo nga gu ko nanyasi gu Sukuru Nga ga Girada na ki karagatiko ku Venezuela yo. I adiberã ka ga ku New York yo. Gimi riikporo adiberã nga mi ndu ka wirikapai yunivasiti yo na mi andu ku New York yo, yo mi aaraka ni na dawire gbiati gbiore kini wirikipai. Dawire gbiati gbiore aima undo re ni bakerehe gbe tipa mi mangi sonakumbatayo rogo toro yo ho mi aaraka ni fuoyo. Kurigure, badungu nyanyaki awirina rogo toro yo naadu Brooklyn yo rogo gu dungurati nape pa aboro Sepania. Mi adu na ngbarago ka ino Milton Henschel na Frederick Franz; i dunduko ue namangisunge rogo gu Betere nga ga Brooklyn.

Ho gimi bambata garã yunivasiti yo aambeda ka nyasa ni, mi atona ka berã tipa gupai mi aamangaha na gimi raka. Mi aima geda agu apai naakuru rogo gu magazini nga Ngbaõbambu Sinziri tipa agu aKristano naadu na asasa beyo nga ga toro rogo ga Yekova sunge yo na mi ki berẽkuriihe nikerehe. Mi anaabi wai abi agu abazakigene na aboro Betere naadu rogo gaani dungurati adu na ngbarago na mi kini kpinyemu kadu wakina yo. Ono tie, mi aaziongo bapatiza ti gu regbo re kindi te. Fuo regbo ngbutuko, mi arugu tire na pa wai nyakipa kpara mi gimi raka fu Yekova. Mi akpara gimi raka fu Yekova na ki zi bapatiza rogo Marungu 30, 1957.

Fuo mi mangi gu nyanyakipa diandue nga ga zio bapatiza re, mi aberẽpa kura diandue berewe—mi aaida ka rimo sunge tungusapai ti aregbo dunduko. Mi aaida aida nzunzu ka mangasunge abazakigene, ono mi aabihe abi nga gi diandue re nika duadu ni kpakarakpakaraha. Mi aabaka kina bangire singia mi rengbe ka mangasunge abazakigene na kini wirikipai yunivasiti yo ti bangisa regbo sa. Ani akeke dungu awaraga dagbarani na gimi aborokporo nibipa gimi diaberã ka mbu wirikapai yunivasiti yo ki karaga tire ku Venezuela yo, na ki da ni bazakigene.

Mi akaraga tire ku Caracas yo rogo Banzinga 1957. Ono tie, mi abi gupai nga agu apai naadu tipa gimi aborokporo aadunga wenengai te. Si aaida boro aida ho rogo gaani riikporo nga gu ni nikaa gbia marã kaa songoda yo na ni. Waigu ka mi arengbe ka undo? I afu sunge fere beenge yo, ono mi aaida nzunzu ka  manga sunge abazakigene. Gu kurapai berewe nga, si du nga ndu gupai mi ayego ti ni. Mi aima diaberã ka manga agu asunge re dunduko ue. Tipa dungu agarã, mi aamangasunge beenge yo ti aregbo dũ na kini mangisunge ni bazakigene a. Apai aima nge tire nikerehe ono mi kidu na bakere ngbarago!

Mi adu a na bakere ngbarago ho ani amangi rogatise ni na Sylvia, nangia bawene dee naima kpinyemu Yekova ni bakerehe naye Germani yo. Ri ayego ku Venezuela yo na avunguri. Niyangaraha, ani avungu awirani ue, rimo paranga angia Michel (Mike), na rimo guri nangia degude kingia Samira. Mi atona kaa ngerafuo nina. Ri aye kaa raka na ani kporo. Wa si avura du nga si aidi mi mbu sunge abazakigene tipa ka ngerafuo agu azingo nga ga gimi aborokporo, mi aandu kindi kumbatayo kaa manga sunge tungusapai kakaka. Mi gbiati Sylvia anaamanga sunge moundo abazakigene amanga ho regbo anidu ni ti regbo aongoda.

Awirani adu kindi sukuru yo ho gupai amangi re ni mi nigumbapa ha ti tonatona gi kekeapai re. Si ni rengo nga raka re aima du ni bawenehe gbe, na gu kura aboro nanaamanga sunge beenge yo anaairisa re airisa. Ono wa si avura du wo, gupai mi aaidaha nga i naabi re ni ga Yekova moyambu. Mi anye kindi kaa berãkurii gupai rengbe mi ka mangaha tipa gupai nga aboro naabi re wa gu re. Sidu, mi gbiati diare asungu sande na ki sakipai tipa gaani marã. Si adu nga ka mi mbu mangasunge beenge yo, i nika fu bakere marã fere wa mi ambu sunge. Mbiko gupai nga abape aadunga rirani te, ani abihe nga ka ani sa gaani raka si du taata, marã nika duadu berani rengbe arengba tipa ka songoda rani tipa gbanga regbo.

Si aadunga taata tipa ka manga gu diandue re te, ono diare gbiati nina aima songoda re ni bakerehe gbe. Sidu, mi aaye berewe kada ni bazakigene. Mi adu na bakere ngbarago! Mi aima du regerege tipa ka tona sunge abazakigene, ono tie, ani agi pangbanga nga gu ani aaberãnga paha ya.

Rogo kura uru sa, munganga agumba gupai nga Sylvia ima du na vuse. Gipai re aima tunguo rani dunduko ue! Gipai re aima du nipa bakere ngbarago, ono tie, mi aberẽpa gu diandue mi amangihe nga kada ni bazakigene. Mi aabaka bangire nga, ya mo mi amangasunge abazakigene kindi? Fuo bete regbo, ani ambakadi berãrani na ani ki tona ka ngera kumbatayo tipa vovo boro ku rogo gaani riikporo. Ono mi aabaka bangire kindi singia mi adu na rengba ka mangasunge abazakigene?

Fuo ani sakipai tipa gaani asasa, ani adiberã nga mi nika ndu andu kindi kumbatayo ka mangasunge ni bazakigene. Ani avungu wirani nga Gabriel rogo Zerekpe, 1985. Ono wa si avura du wo, mi ambu mangasunge beenge yo na ki tona mangasunge berewe ni  bazakigene rogo Banzinga 1985. Fuo bete regbo kusa, mi aye kadu na gu momu nga ga mangasunge rogo gu Rondo nga ga Be Basunge. Ono be-basunge aadunga Caracas yo te, si anaaida gupai nga mi naandu koyo bara ue watadu bara biata vuru poso yo nga gu baturõho adu wa amairo 50 (akirometere 80)

I aga na be-basunge ku rogo gu gbata nga La Victoria, sidu, ani adiberã ni aborokporo tipa ka ga kaa raka La Victoria yo tipa kadu mbembedi na Betere. Gipai re angia bakere ariapai furani dunduko. Gimi aborokporo ima ngba tire ni bakerehe gbe na mi nafu bakere tambuahe fuyo. Gu sino naadu tiyo aima undo ni bakerehe. Dawire nga Baha afu tiri ka ngerafuo narani. Mike aima dia dee, ono aSamira na Gabriel araka kindi kporo na ani. Sidu, i aima mbu abakureayo Caracas yo ho ani aga ni ku La Victoria yo. Berewe a, si aaida Sylvia inidi tiri na tooni gbata baraho ri aima inido tiri ni na bakere ba gbata. Na ani dunduko si aidi ani inidi tirani na raka rogo umba bambu. Ni rengo, pa guari ani Caracas yo ka ga ku La Victoria yo aakoda badungu apai.

Ono tie, apai aˈariatihe berewe. Gabriel amangi rogatise na berewe a, Samira aarakanga berewe kporo na ani te. Fuo gure, i ayambu rani na Sylvia rogo 2007 ani ye kaa raka Betere yo, nga gu momu ani agbia ngbarago ti ni da ku areme. Bambata wirani nga Mike namangasunge ni bakumba, na ko na rengba ka mangasunge wa sa na diako nga Monica ni abazakigene. Gabriel a namangasunge ni bakumba na i naraka na diako nga Ambra Itaria yo. Samira namangasunge ni nazakigene na kupati gure, ri nata ru kina kporo yo ni undo sunge ku Betere yo.

Ni rengo, si aidi mi mangi dungu bakere adiaberã rogo gimi raka yo. Ono tie, mi abiranga tire te. Ka si du nga mi mangi adiaberã, mi mangi kina agu adiaberã re berewe. Mi na bakere tambuahe tipa agu adiaberã mi nadu na rengba ka mangaha tingba iriso Yekova. Vuru agu agarã yo ninaasusa, mi ima ye ka bi wai duhe ni nyanyakipa pai ka banda nyanyakipa bakure na Yekova. Singia agu adiaberã si aida ani mangihe ni tooni he watadu ni bakerehe, ko ima rengba ka fu “gu zereda . . . nagasi rugatinapai dunduko.” (Frp. 4:6, 7) Mi na Sylvia ima kpinyemu mangasunge Betere yo na ani nabihe nga Yekova ima fu maku kurii gaani adiaberã mbiko gupai nga, ani ninaamaa ko ti aregbo dunduko ni bambata boro rogo gaani raka yo.