GU BORISI re abira re ki ya: “Mo nga yangara kere gbegberẽ bagude. Mo gindigo diaro du na vuse gbiati tooni wiro ni degude. Da nika riga yo na kini ngerefuo yo? Mo kusi gupai gbayaga nga mo ima mbu gamo pambori na mo ki ga ku kpuro yo!” Mi akaragapai fuko nga: “Ako tee, mi agindigongo gimi aborokporo te. Mo du zi re! Ono gine mo nazi re tipaha?” Gu borisi re ki karagaha na zinga nga: “Du nga Dezire Yekova gbere kisusi gbegberẽ apai dunduko.”

Gu fugo dagbase re amangi bambukiso yo rogo gu garã nangia 1959 rogo gu gbata nga Irkutsk du Russia yo. Mo runga mi penga gu ndupai foro mi na diare nga Maria aima mbakadatirani ti ni ka “hi apai ahi mbiko rurupai” na wai ani agbia amaku mbiko ani anye ni rururani.—1 Pet. 3:13, 14.

I avungure Ukraine yo rogo gu garã nangia 1933 rogo gu gbaria nga Zolotniki. Rogo gu garã nangia 1937, tame nina gbiati kumbari nga aguyo nangia aDezire Yekova aye France yo ka bi rani na i ki mbu agu abuku furani nga Government and Deliverance, nga gu aDezire akusihe. Ho buba agedi agu abuku re ni, si azingisi gako idapase kuti Mbori. Si nafu kina gberãrago nga, rogo gu garã nangia 1939 ko ati na kaza ni kerehe, ono mbata fu ko kpi, ko aya fu nina wẽ: “Rengo du re. Mo yuguhe fu awirani.”

Rogo Zerekpe 1951, agbia ngbi atona ka zio aDezire Yekova rogo agu aringara nangia ga Soviet Union nga gu naadu ku dioyo na kini kedi yo ku Siberia yo. I ado re gbiati nina na tamere kusayo Ukraine ku Dioyo. Tingbafuo ani ndu nunguro nga amairo 3,700 (akirometere 6,000) na gatara (train) ani ada rogo gu gbata nga Tulun du Siberia yo. Tingbafuo aposo ue kusa, unvurami nga Bogdan ada rogo gu kura bataya naadu mbembedi rogo gu gbata nga Angarsk. I asaringbanga ko nga ko nika manga nyanyaki sunge tipa agarã 25.

Mi na nina gbiati Grigory aatungusapai rogo agu akporo naadu Tulun yo, ono si aaida ani naamangaha na birĩ. Ni kpiapai, ani anisana he nga, “Ya mo boro ane nga guni naida ka baga bagara?” Ho ani anigbia gu boro ni naadu na bagara beni ka baga ru, ani anifura fu gu boro re tipa wai Mbori ambakadi bagara ngba iˈiriwo gene. Si anaimanga te ani ki tona ka fura tipa Bakusiahe. Ti gu regbo re, waraga pangbanga sa akepai tipa aDezire Yekova ya i nasana aboro tipa abagara ono akandoro i agbata ra! Na ani aima gbia agu aboro du wa akandoro! Si aima du ni pangbarago ka wisigo Ziazia Kekeapai na agu aboro umbasitise gbiati weneringise naadu rogo gu dagbarago i aafunga ha fu boro ni naatungusapai rogoho re ya. Areme, dungurati kina Tulun yo na abatungusipai rogoho naima susa 100.

Diare nga Maria awiriki rengo Ukraine yo ho gu Ue Vura Nga ga Zegino aamanga ni. Ho garãri adu ni nga 18, borisi sa aamanga ri gbegberẽ na kini asadi ka sari ri mangi meteka na ko, ono ri ki ima ká gu gako pai re.  Rogo gu kura uru sa, ri akaraga tiri ku kporo ki bi gu kumba re ko napi api rii gari barame. Maria ki gba ki oro. Gu borisi re ki zingi ni kerehe na ki serekpohe nga ko du wa ka ko ba ri ku bambukiso yo mbiko ri nga Dezire Yekova, na nirengo, rogo 1952, i asaringbanga Maria ku bambukiso yo tipa agarã bawe. Ri abi tiri wakina Yosefa, nga guko i aba ko ku bambukiso yo mbiko ko akakuti gako ruru mangaapai. (Bam. P. 39:12, 20) Gu bakama tarambiri nadi Maria ngbanga yo ka ndu na ri ku bambukiso yo ape gupai furi nga: “Ka mo gundenga ya. Badungu aboro nandu ku bambukiso yo ono i ki kuru yo ni kina iriiri yo.” Agu afugo re aima nyakasa ri.

Naatona rogo 1952 kuti 1956, Maria amangisunge rogo gu bataya zizi aboro naadu mbembedi na gu gbata nga Gorkiy (du awere nga Nizhniy Novgorod) Rusia yo. I aya furi ri naamofa angua kusande, zavura ho rago anizere ni nga dododo. Ri atona kaa woka, ono rogo 1956 i ambu ri na ri ki ga ku Tulun yo.

Ho kura wirina sa Tulun yo ape gupai ni fere nga wirina ni dee aaye ku Tulun yo, mi adi gi ngbagida ki ndu ku barugo atarambiri yo tipa ka gbia ri na ka undo ri na gari atindiro. Maria aima ngba tire kina ti gu bambata regbo mi abi ri. Mi amangi nyanyaki asadatise tipa gupai nga ri idi re, ono mi aima ye kadu na diabese. Ani amangi rogatise rogo 1957. Tingbafuo garã sa kusa, ani avungu wirani nga Irina, ono gu ngbarago naadu tire kadu sa na ri aimanga te. Rogo 1959, i azi re mbiko mi akusa agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. I akisi re ku rogo wiri tooni bambu bambukiso yo nisare tipa adiwi sita. Tipa ka banda kpotoreyo si du na zereda ti gu regbo re, mi anaakparakpee dedede, kini biki abia nga ga Kindo, na kini berẽpa wai mi nika tungusapai ka i kusi re.

Ho mi adu ni bambukiso yo ti regbo sasanahe, gu kumba naasana re atangbako kurire ki ya, “Barambeda, ani nika fitika roni kusande wakina akuri!” Mi ki karagaha fuko ki ya, “Yesu aya gu wene pangbanga nga ga Kindo, i NIKA tungusaha rogo zegino dunduko, na boro ho rengbe ka rugusaha te.” Fuani ko ki aria gako birĩ na ki asadi ka sosoda re mi mbu gimi idapase a wa mi nigumbaha mbata ti tonatonaha yo. Ho si adani nga ka i vura serekpo re, watadu ka sosoda re mi ambunga gimi idapase te, i asaringbanga re nga mi nikaa manga kere sunge nga ga mbugo rogo gu bataya naadu mbembedi na gu gbata nga Saransk. Ho mi aandu ni ku bataya yo, mi agi gupai nga diare ima vunga ue wirani ni degude nga Olga. Wa si avura du nga diare gbiati awire adu tuturũ, mi anaagbia bakere wasa ti ino gupai nga mi gbiati Maria aima nye ni rururani fu Yekova.

Maria anaandu ku Saransk yo kaa bi re bara sa vuru garã yo, wa si avura du nga ka guari Tulun yo ka ndu na gatara (train) koyo na ki karagatise anaadia aˈuru nga 12. Agarã dunduko ri anaaye na vovo rakata fere. Ri anahigo vovo aNgbaõbambu Sinziri ku kpandu he yo. Kura ye adu kinaho sa Maria aye ka bi re nga gu naadu ni kparakparaha gbe, mbiko ri aye na awirani ue dunduko. Mo berẽnga pa gu ngbarago mi adu na ni ka bi yo na kadu na yo sa!

Rogo gu garã nangia 1966, i akusi re bataya zizi aboro yo na ani dunduko biama ki ga ku rogo gu gbata nga Armavir, du mbembedi na Bibiri Baime. Yo du ani avungu agu akumbagude ni nga Yaroslav gbiati Pavel.

Si aaimanga te aborisi ki tona gbafa ku kpurani kaa ngereka tipa agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai. I anaata rogo aba dunduko zavura barigo abagara yo. Ti gu kura regbo sa, agu aborisi re aaranda ni kerehe  be faarago, na gayo roko kidu naabaha dunduko nga nvutu. Rungoyo azi Maria mbiko i aapeka kina fuo rugapai tigayo. Ri auka asiri (jus de) fuyo na ki ye na he fuyo i girisi gayo roko na ni gbiati ime na kitambara. Kusa ho baira aborisi aye ni, agu aborisi re apeke pa gu weneringise fuko ri ayuguhe fuyo. Ho i aguari ni kaa ga, gu baira aborisi re amomu koyo du ani ni na ki poi kuti rani. Ani aima du na ngbarago ka bi gu wenepai rengbe ka ye ho ani aˈasada ni ka ‘dia be gbegberẽpai ni wenepai.’—Rom. 12:21.

Wa aborisi avura ye kaa panzaga rago kpurani, ani aatungusapai kindi Armavir yo. Ani aima nyakasa gu kura wiri umba badona nga ga abatungusipai a nga aguyo naadu rogo gu mbembedi gbata nga Kurganinsk. Si nafu bakere ngbarago fere ka ino gupai nga adungurati awere Armavir yo nga sita na kidu biama Kurganinsk yo.

Vuru agu agarã re yo, kura aregbo kinaho ani anaazera azera tooni rogo toro yo. Ono ani natambua Yekova mbiko ko amangisunge na ruru awirina tipa gupai nga i rugu rani na ki nyakasi rani rogo toro yo. (Tam. 130:3) Si aima du ni kere asada a kadu rogo dungurati sa na agu abamoi nga ga aborisi yo nga aguyo narimi ku rogo dungurati zanga ani inihe. I aamanga tiyo wa agu aboro naadu zaaza tingba sunge tungusapai. Zavura agu akurayo aima gbia atindiro rogo riigbu. Ono tie, fuo bete regbo kusa, ani aye ka ino yo nzunzu.

Rogo 1978, ho garã Maria adu ni nga 45, ri adu na vuse berewe. Mbiko gupai nga bangabanga kaza adu ti ngbaduri, amunganga aagunde nga ri nika kpi na i ki asadi ka sosoda ri ri bagude vuse yo. Maria ki káha. Ni sangbanaha, amunganga atona kaa peka ri rogo agu aba dunduko ri aata rogoho bambungua yo na mbereke beyo, kini asadi ka rũ ri na ni wa ka ri vungu gude ni agba ru. Tipa ka banda gu gude re ku vuse yo, Maria azubo kusayo rogo gu bambungua re.

Aborisi afu rugapai furani nga ani guari rogo gu gbata re. Ani aga ku rogo kura gbaria sa naadu mbembedi na gu gbata nga Tallinn du Estonia yo, nga gu nangia papara Soviet Union ti gu regbo re. Ho ani adu ni Tallinn yo, Maria avungu gude na kpotoko wenengai rimoko angia Vitaly nga gupai amunganga aaberãnga nga ka si mangi ya.

Kusa, ani aguari Estonia yo ki moi kpurani Nezlobnaya yo nga gu du rogo gu papara Rusia du ku sudiyo. Ani anaatungusapai na rubangirise rogo agu agbata naadu mbembedi nga gu aboro anaaye rogo gu ringara re dunduko ku rogoho tipa kaa gbia ongoda. Aguyo anaandu ku rogo agu agbata re tipa ka gbia husa tipa kpotoyo, ono i kini ga na gu maabangirise nga ga nyenye unga!

Ani aasadi ka rimiso nyemu Yekova gbiati nyemu mangasunge fuko ku kpoto awirani yo. Ani anaayamba agu awirina dedede ku kpurani nga aguyo naadu na wene maapai kurii awirani. Gu geno naana ye aye dedede angia tamere nangia Grigory, nga guko namangisunge ni gu babiapai ninaata ata tona rogo 1970 kuti 1995. Aborokporo dunduko naanidu na ngbarago ho ko anaaye ni ku kpurani, mbiko ko angia gu boro naanidu na ngbarago na kini ba wiri awia. Ho ageno anaaye ni ku kpurani, dedede, ani anaangi agu ambaro nga ga Ziazia Kekeapai, na awirani ki ye ka kpinyemu agu apangbanga nga ga Ziazia Kekeapai ni kerehe.

Rogo 1987, wirani nga Yaroslav aga ku rogo gu gbata nga Riga du Latvia yo, yo ko arengbe ni ka tungusapai  gbayaga. Ono ho ko aká sunge asekere ni, i asaringbanga ko ku bambukiso yo tipa garã sa na beberehe na i ki kisi ko ku rogo abambukiso ni bakiakia nga ribua. Agu apai mi apekehe fuko tipa agu apai namangi re bambukiso yo aundo ko ko hipai. Kusa, ko atona ka mangasunge abazakigene. Rogo 1990, wirani nga Pavel garãko adu ti gu regbo re nga 19, aaida ka mangasunge abazakigene Sakhalin yo nga gu kisanga du rogo gu papara Japan du ku nodiyo. Ti tonatonaha, ani aaidanga ko ndu te. Abatungusipai adu gbua 20 rogo gu kisanga re naabaha dunduko, na baturõ rani ti gu kisanga re adu nga amairo 5,500 (akirometere 9,000). Ono niyangaraha, ani aidihe fuko, na wene diaberã du naadu. Agu aboro naadu yo akaragapai ngba wene gene kuti gu pangbanga nga ga Kindo. Vuru bete agarã, adungurati ada yo nga muambe. Pavel amangisunge Sakhalin yo da kina ku rogo gu garã nangia 1995. Ti gu regbo re, kina gu wirani nangia kiaro nga Vitaly, nanye na ani kporo. Ko aima kpinyemu geda Ziazia Kekeapai mbuko kindi tooni. Ho garãko ada ni nga 14, ko atona ka mangasunge abazakigene, na mi ki mangisunge abazakigene na ko tipa garã ue. Gu regbo re aima ngba ni kerehe. Ho garã Vitaly ada ni nga 19, ko aguari kporo ka mangasunge kparakpara abazakigene.

Rogo gu garã nangia 1952, borisi sa ape gupai fu Maria nga: “Mo mbu gamo idapase, ka si adunga wo ya mo nika ga ku bambukiso yo tipa agarã bawe. Ho mo nika kura ni yo, mo nika du ni gbinza ro na kidu nisaro.” Ono apai aye kadu kia. Ani aima bi gu nyemuse nga ga gaani Mbori nga Yekova, gu nga ga awirani, gbiati gu nga ga gu badungu aboro ani adu na gu momu nga ga ka undoyo i gbia rengo. Mi na Maria aima gbia ngbarago ti ta kaa biko agu arago awirani aamangasunge rogoho. Ani abi wai agu aboro awirani aundo yo i wirikipai tipa Yekova adu na tambuahe.

Rogo gu garã nangia 1991, irangbii aidipa gu pambori nga ga aDezire Yekova kuti ndiko. Gu diaberã re, azambuasi awirina berewe kina kumbatayo i tungusipai zaaza. Zavura gaani dungurati ki ngbe tarambiri tipa gupai nga ani naandu na ni na digido aposo dũ ku rogo gu wiri agbata na agbaria naadu mbembedi.

Mi na ngbarago nga Yaroslav na diako nga Alyona, gbiati Pavel na diako nga Raya, namangasunge Betere yo, Vitaly tigako na diako nga Svetlana namangasunge ni babi adungurati. Bambata wirani nga Irina gbiati gari aborokporo naraka Germany yo. Kumbari nga Vladimir gbiati awiriyo biata dunduko namangasunge ni abaakumba. Sosono wirani nga Olga naraka Estonia yo na ri naayamba re dedede. Si nafu kina gberãrago nga diare nga Maria aima kpi rogo gu garã nangia 2014. Mi na bakere nyemu ka bi ri berewe ti gu regbo ri nika zinga be kpio! Mi naraka awere rogo gu gbata nga Belgorod, na agu awirina du ane naundo re ni bakerehe.

Agu agarã dunduko mi nadihe kutingba ga Yekova sunge, ima yugo gupai fere nga tipa boro nye ni ruru ni, ni du wa ka ni mbupa kura gani apai ono gu zereda nga ga berãse yo nga gu Yekova afuhe kuba agu apai re ima du ni nyanyakipa he kisusi. Agu amaku ani agbiaha na Maria mbikopa ru ani nyanyaki ima kio kisusi gu mi arengbe ka berãha. Mbata fu Soviet Union ti rogo gu garã nangia 1991, abatungusipai adu gbua naima susa 40,000. Areme, abatungusipai ima susa 400,000 rogo agu aringara nangia papara Soviet Union! Garãre awere nga 83 na mi namangasunge kindi ni bakumba. Gu undo Yekova afuhe aima digo niundo re tipa gupai nga mi gbia ome ka hipai. Nirengo, Yekova ima fu bakere amaku fere.—Tam. 13:5, 6.