1, 2. (a) Gini kpakarapai avunguagude naagbiatiyo na ni, na wai du rengbe yo ka diabehe? (b) Gini apai biama ani ka wisigopai tipaha?

AROGOTISE France yo aya: “Ani idi kuti Yekova, ono gure ayugongo ho nzunzu a nga awirani nika ida aida kutiko te.” I ape kurapai nga: “Idapase nga guhe i avunganga boro na ni ya. Awirani nagbiaha yeeye.” Wirina sa Australia yo aya: “Si ima kpakara tipa boro sonosi idapase ku ngbadu wirini yo. Si naida mo mangisunge na ngbatunga apai dunduko. Mo rengbe ka bihe nga mo ima karagapai wenengai kuti ga wiro sanahe. Kusa, mo ki bi gupai nga u nasana kina gu bangisa sanahe re berewe! Gu karagapai rengbe ka ngba ti wiro areme anga kinaha nika ngba ti ru gba te. Si rengbe ka ida mo ni karaga tiro dedede kaa fugo gu rii apai mo nawisigihe na u.”

² Kangia vungugude nga mo, ya mo mo naabaka bangiro ti gu kura aregbo nga mo arẽnga ka yugopai fu awiro na ka me yo i da ni agu aboro nika du na idapase te? Nirengo, ani arengbanga ka mangaha ngba gaani tatamana te! (Yere. 10:23) Ono ani rengbe arengba kadu na diabese ka ani mbu Mbori ko ngbe furani kumbatayo. Oni makianga apai biama nga gu rengbe ka undo roni oni undo awironi i sonosi idapase: (1) Oni iniyo wenengai. (2) Oni ini  gupai oni ayugoho wenengai. (3) Oni mangisunge na wene akpiapai. (4) Oni du na zerangbaduse, na kini kpari fu Mbori.

3. Wai du rengbe avunguagude ka wirika ga Yesu kpiapai rogo yugopai yo?

³ Yesu aagundenga ka sana apefuoko tipa gupai i aidi kuti ni te. (Mt. 16:13-15) Oni wiriki gako kpiapai. Si adu ni wenehe ka oni sana awironi i pekepa gayo abipai ti gu regbo ngbaangba. Gure nakoda fura tipa agu atikö du yo na ni. Wirina du garãko nga 15 Australia yo aya: “Buba anaafura dedede na mi tipa gimi idapase na kini undo re tipa mi berẽkurii he. Ko anaasana re nga: ‘Ginipai Ziazia Kekeapai apehe?’ ‘Ya mo mo idi kuti gupai si apehe?’ ‘Tipagine idi mo ti ni kutini?’ Ko aida mi karagapai rogo afugo re yo angianga ka pe kina gupai ko ni gumbaha watadu nina nigumbaha ya. Wa mi aasona, si aidi mi kiisi gimi akaragapai.”

4. Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai ka bi ga gude sanahe na nyanyakipaha? Oni funga kpiapai.

⁴ Kangia gude ainongo pai tipa gu kura ayugopai te, ka mo zinginga kuti ru watadu ka fura furu wa mo nasongoda pai kubara ro yo ya. Oni du na zerangbaduse na ki undo ru u berẽkuriipai. Bagude sa aya: “Ka mo bingo gu sanahe nga ga wiro na paha taata ya. Ka mo bingoho wa sunge ti ni ya te, na ka mo mbunga sakapai tipa gupai re mbiko kina gupai nga rago angbanga tiro na ni ya te.” Nirengo, si ni wenehe ka bi gu sanahe nga ga wironi ni gu kpiapai nayugo na ni nga u naberãpa gupai re aberã na kini idi ka inopai tipaha. Zavura ho garã Yesu adu ni nga 12, ko asana nyanyakipa asanahe. (Oni gedi Ruka 2:46.) Paranga du garãko nga 15 Denmark yo aya: “Ho mi ayani wẽ mi nabaka kina bangire singia ani na ndikidi pambori berani, avungure aazinganga te, wa si avura du vurũ nga i aabakabangiriyo tipa re. I amangisunge na Ziazia Kekeapai ki karagapai kuti gimi asanahe dunduko.”

5. Wai du rengbe avunguagude ka yugo na ni nga i abingo pa gu idapase nga ga awiriyo taata te?

⁵ Oni ini awironi wenengai, gayo aberãpai, abipai, na abakabangirise. Ka oni berẽnga ha gbua nga i na idapase mbiko wa i aye tipa adunguratise nga ga aKristano na kini tungusipai na oni wa sa ya te. Oni rimisi agu asakapai nga ga toro ku rogo agu apai oni amangaha dedede. Oni kpari tipa yo ho du oni ni na yo watadu gu regbo adunga oni na yo ya. Oni asadi ka ino gupai rengbe ka asada gayo idapase, na ki undo yo i mangipai kutini.

6. Ho avunguagude arimiso gu rengo ni nga ga Ziazia Kekeapai ku ngbaduyo yo, wai du gipai re aundo yo i yugupai?

⁶ Wa Yesu angia bayugupai, ko arimisipai ku ngbadu aboro yo mbiko ko aima kpinyemu Yekova, Fugo Mbori, gbiati aboro. (Rk. 24:32; Yo. 7:46) Nirengo, nyemuse nika undo avunguagude i rimisipai ku ngbadu awiriyo yo. (Oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 6:5-8; Ruka 6:45.) Sidu, avunguagude, oni du ni wene abawiriki Ziazia Kekeapai gbiati gaani awaraga. Oni fura na yo riipa kusikusiahe na kini sakipai na yo rogo agu awaraga nafura tipaha. (Mt. 6:26, 28) Pa manga oni he wo nika kiiso gaoni inohe, ka saroni oni du na bakere tambuahe tipa Yekova, na ki undo roni wenengai oni yugupai fuyo.​—Rk. 6:40.

7, 8. Ho kpoto avunguagude yo ahi ni be gu rengo nga ga Baibiri, sangbanaha rengbe kadu nga gine? Oni funga kpiapai.

⁷ Ho kpotoroniyo ahi ni be gu rengo nga ga Baibiri, oni nakpinyemu kaa sakaha na gaoni aborokporo. Ka oni mangingo gipai re sa kina ti gu regbo oni ambakada adunguratise ya watadu ti regbo gu irisombori nga ga aborokporo sa a ya, ono ti aregbo dunduko. Kurigure, si naida ngbatunga gu sakapai re  du ni gupai aboro dunduko aida ka mangaha angianga ka manga apai ngbaome ya, si du ni gupai oni afura tipaha na aˈuru dunduko. Arogotise Amerika yo anaadia regbo ka berã tipa Yekova ho i abi kura kusikusiahe ni watadu gu kura ngbatunga ariahe ni. Agu avunguagude re aya: “Ani atingidi awirani na pa gu nyemuse duti Yekova gbiati wai ko aberẽ nyanyaki tipa ka kusa agu ahe dunduko du tipa rani.” Ho arogotise South Africa yo aarũhe ni na awiriyo ue nga adegude, i afura tipa wai tunga he akura ngba iˈiriwo gene fuani guhe du rogoho ki sono. Agu avunguagude re aya: “Ani aˈasadi ka rimiso bakere irisa tipa unga na wai duhe ni kpakarakpakaraha ku rogo awirani yo.”

⁸ Bagude sa Australia yo anaandu na wiriko ku rogo bambu banda kuruahe ho garãko adu ni wa bawe tipa ka undo wiriko ko nyakasi gako idapase kuti Mbori na kusikusiahe. Bako aya: “Ani abi kpia agu ahe naraki ime yo bakuru kusayo. Kina ngbarani nazere ka bi gupai nga agi ahe adunga ti ni berewe re ya aima ngba, na kidu ni kpakarakpakaraha, na ni rengberengbehe wakina agu ahe ani abihe areme. Kangia raka atona ti wiri taata he ki da ni kpakarakpakara he, tipagine gi kusikusiahe re adu ti ni ni kpakarakpakara ti gu regbo re? Gipai re aima zio ngbadureyo ni bakerehe na mi ki yuguhe fu wire.”

9. Tipagine ngba mangasunge ti ni na akpiapai, na wai du naagude amangi gipai re?

⁹ Yesu anaamangasunge na akpiapai nga gu naanasa aboro i berẽkuriipai, si zi ngbaduyo yo, na kini undo berãyo. (Mt. 13:34, 35) Berã agude na tingidapai ni bawenehe. Sidu, avunguagude, oni asadi ka mangasunge na akpiapai ni bakerehe rogo gaoni yugopai yo. Gere nga gupai nagude amangihe Japan yo. Ho garã awiiri ue adu ni nga bawe na garã gu kura ko kidu nga muambe, ri ayugupai fuyo tipa gu haurago nga ga kpotosende na wai Mbori amangihe na rubangirise. Tipa ka manga gipai re, ri afu mamunyaa fu awiiri, sukari gbiati buni (cafe). Fuani ri ki ya fu awiiri wẽ i mangi buni furi. Ri aya: “I amangihe na rubangirise. Ho mi asanayo ni nga tipagine i namangihe na rubangirise ti ni, i aya i naida ka manga kina boro gu buni ningba tire. Mi asakipai fuyo nga kinawo du Mbori amangi wege ku rogo haurago na rubangirise kina wai rẽhe tipa rani.” Gu kpiapai re aima rẽ na garãyo, na si asayo i girogoyo kisusi wai ka mi apehe fuyo kina ngbare yo gbua. Zanga kapa, i aima tingida gupai re tipa gbanga regbo!

10, 11. (a) Gini ngbatunga kpiapai rengbe mo ka mangasunge na ni tipa wiro sonosi idapase kuti Mbori? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.) (b) Gini ngbatunga kpiapai mo nabihe ni wenehe?

¹⁰ Oni ima rengba ka mangasunge na gu kekeapai du tipa wai ka manga kpakuto tipa wironi sonosi idapase kuti Mbori. Rogo gini gene? Ka mo aba kpakuto, mo sakipai tipa agu apai mo nimangihe. Fuani mo fu zuzuhe fu wiro, isoke wa ndimo ki sana ru nga: “Ya mo mo iningo ho nga ‘apai’ kinaho namangi tipa gi ndimo re kuru?” Fuani mo yere he ku  rogoyo ue, na ki fu tungaha funi. Mo rengbe ka sakapai funi nga agu apai re i “akehe” ku rogo tungaha yo, ono rogo gu fugo du ni kpakarakpakaraha susi gupai i akehe buku yo. Mo ima rengba ka sanahe nga: “Ka si du nga agu apai du tipa gu kpakuto re adu ni kekehe, da na ke gu kpakarakpakara apai du tipa gu ndimo re?” Tipa sosono gude, mo rengbe ka sakapai funi nga agu apai du rogo ndimo re gbiati anguaha si akuru dunduko rogo tungaha yo. Oni ima rengba ka bi gu bete akpiapai du ti kpewaraga 10 kuti 20 nga ga gu burosua nga The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

¹¹ Dungu avunguagude nidu na ngbarago ka sakapai na awiriyo rii gu kekeapai du rogo Awake! nga “Was It Designed?” Watadu i namangasunge na gu kekeapai re tipa ka yugo taata a pai fu awiriyo. Ni kpiapai, arogotise Denmark yo aringbisi tiyara (avion) kuti zire. I aya: “Tiyara wakina zire. Ono ya mo tiyara rengbe ka ma para na ki kusi tooni tiyara? Ya mo azire naida kparakpara vurukporo tipa kaa zorã rogoho? Wai du rengbe mo ka ringbisa woro tiyara kuti wai zire abibia? Sidu, da du du na bakere inohe kisusi, gu boro nambakadi tiyara watadu Bakusi azire?” Pai wa gure gbiati wene asanahe rengbe arengba ka undo gude u du na “rugatinapai” na ki sonosi idapase kuti Mbori.​—Snz. 2:10-12.

12. Wai du rengbe akpiapai ka undo awironi i sonosi idapase kuti Ziazia Kekeapai?

¹² Wene kpiapai rengbe arengba ka nyakasa ga gude idapase kuti wai du Ziazia Kekeapai ni ruruhe. Ni kpiapai, oni makianga Eyobo 26:7. (Oni gedihe.) Wai du rengbe oni ka yugoho nga gi veresi re ga Mbori toro naadu kugiihe? Oni rengbe ka pe kina arengo. Kuba gure, oni sa awironi i ni berẽkurii pai. Oni pe gupai furu nga Eyobo araki bakuru kusayo mbata fu agu amasini nabi ahe tuturũ du ti ni. Gupai si aida wironi mangihe nga ka yugo wai kpakaraha fu kura aboro i idi kuti gupai nga bahe wa kpotosende asungongo rii he te. Gude ima rengba ka mangasunge na kandi watadu mbia tipa ka yugo gupai nga ngbatunga ahe wa gure si duwa ka si sungu rii he. Ngbatungapai wa gure rengbe ka yugo gupai fu wironi nga Yekova aima ke arengo agi apai re ku rogo Ziazia Kekeapai mbata fu aboro inipai tipaha.​—Nem. 9:6.

13, 14. Wai du rengbe avunguagude ka sa awiriyo i bipa nyaka agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai?

¹³ Si ni nyanyakipa pai nga oni undo awironi i inipa nyaka agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai. (Oni gedi Atambuahe 1:1-3.) Dungu agene duho tipa ka manga gipai re. Ni kpiapai, oni rengbe ka sana awironi i berẽ gupai nga i nandu ka raka rogo kisanga sa were, na si nika ida i sia bange agu aboro i nika raka yo na yo. Fuani oni ki sanahe nga: “Gini ngbatunga sino si aida agu aboro re ni basasa du na ni ka si du nga i dunduko naida ka raka wenengai rogo zereda?” Oni ima rengba ka fura nayo a tipa gu wene arugute du rogo AGaratio 5:19-23.

¹⁴ Gupai re rengbe ka yugo nyanyaki apai ue fuyo. Bambataha nga, ga Mbori arugute naye na ndikidi zereda gbiati kodatise. Uehe nga, wa Yekova ayugopai furani awere, ko nambakada rani tipa raka ku rogo vovo zegino. (Yes. 54:13; Yo. 17:3) Oni ima rengba ka mangasunge na kpiapai sa rogo gaani awaraga yo. Si rengbe kadu dagba gu tangaratangara kekeapai du rogo Ngbaõbambu Sinziri nga “Ziazia Kekeapai Rengbe Arengba ka Aria Gaoni Raka.” Watadu ka si du nga boro rogo gaoni dungurati mangi bakere ariapai tipa ka fu ngbarago fu Yekova, oni rengbe ka yamba ni ku kpuroni yo tipa ni ye ka pe gu pangbanga du tipa ni furoni. Ngbatunga agu akpiapai re nasa agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai si du na ome ti ni!​—Eb. 4:12.

15. Ginipai si aida oni moihe ni bambata sasa wa oni ayugopai fu awironi?

 ¹⁵ Gupai ani aida ka pehe nga: Ho oni ayugopai ni fu awironi, ka oni kanga kina kuti bangisapai sa ya. Oni asadi ka mangasunge na gaoni berãpai. Oni sayo i berẽkurii pai, ringbisihe kina kuti agarã yo. Oni sa wirikapai ni guhe du ni wenehe, na nanyakasa idapase. Baagude sa aya: “Ka omero batinga be manga vovo apai tipa ka yugo kuruapai ya.”

16. Ho oni ayugopai ni fu awironi, tipagine duhe ti ni ni wenepai ka du na zerangbaduse? Oni funga kpiapai.

¹⁶ Si naida ga Mbori toro aida tipa boro du na nyanyaki idapase. (Gara. 5:22, 23) Wakina zuzuhe, idapase nadia regbo adia tipa ka sona. Rogo gi gene re, si nika ida oni du na zerangbaduse na kpatagara kuti pai tipa ka yugopai fu awironi. Baagude du na awiriko ue Japan yo aya: “Diare gbiati re naamaa berã rani wenengai fuo awirani. Ti gu regbo i adu rukutu, mi anaawirikapai na yo tipa aminiti 15 na aˈuru dunduko, kpara kusayo ti agu aˈuru du agu adunguratise nga ga aKristano rogoho. Aminiti 15 aadunga ni bakerehe fuyo te.” Babi adungurati sa aya: “Ho mi adu ni ni sosono gude, mi adu na dungu asanahe watadu atikö mi aafuranga tipaha ya. Si nga ndu gupai ngbaha ti ni fu avunguagude i niyugupai ayugo kindi.”

17. Tipagine du du wene kpiapai ti ni na nyanyakipaha, na wai du arogotise sa namoi ngbatunga gu kpiapai re fu awiriyo?

¹⁷ Nirengo, gupai nyakipaha gbe nga gaoni kpiapai nga ga idapase. Awironi nika bi gupai abi oni amangaha, na si nika du na bakere ome kuriyo. Sidu, wangia oni avunguagude, oni ndu kumbatayo na sonosa gaoni idapase. Awironi bi wai du Yekova furoni ni ndikidi boro. Ho arogotise sa Bermuda yo aabakabangiriyo ni, i akpari fu Mbori na awiriyo nga Yekova undo yo, na ki ngarasi awiriyo i nikpari a nitiyo. I aya: “Ani naaya fu sosono wirani nga degude, ‘Mo kido kuti Yekova na ngbaduroyo dunduko, mo tungusipa Kindo dedede, na ka mo bakingo bangiro gbe ya.’ Ho ri abi sangbanaha ni, ri nainoho aino nga Yekova naundo rani aundo. Gipai re ima manga ariapai na gari idapase kuti Mbori na Ziazia Kekeapai.”

18. Gini nyanyakipa arengo duho si aida avunguagude inihe?

¹⁸ Rengo ngaha nga, niyangaraha, si nika ida agude nitiyo sonosi gayo idapase. Wangia oni avunguagude, oni rengbe arengba ka rũhe na ki tudihe. Kina Mbori sa rengbe ka saha si sono. (1 Kor. 3:6) Sidu, oni kpari tipa gako toro, na ki mangisunge nyanyaki tipa ka yugopai fu awironi, mbiko ka oni mangihe wo, Yekova nika fu maku furoni ni bakerehe.​—Ef. 6:4.