1, 2. (a) Ginipai rengbe ka ye mbiko zanga zatise? (b) Tipagine daha ada ti ni ani sakipai areme tipa zatise?

ZATISE nga sino Mbori. (Gara. 5:​22, 23) Gu sino nga zatise ti Yekova ni rengberengbehe. Ono tie, aboro ni rengberengbe yo te, sidu, i nasota asota kadu na gu sino nga zatise. Nirengo, badungu agu akpakarapai aboro agbiatiyo na ni areme naye mbiko zanga zatise. Zanga du na gu sino re ima rengba ka ye na gupai nga ga gbisiga sunge kumbatayo zanga mangaha gbiati zanga mangasunge wenengai sukuru yo watadu basunge yo. Si ima rengba ka ye a na gberãngbayo, kpibuda, zuu, mbutise, ka ye na bape kurii boro gbua, ka sa gbegberẽ apai baha zitihe ti boro, ka sa boro ni ga ku bambukiso yo, ka ye na kere gberãrago ku kpotose yo, ka ye na agu akaza boro adiaha ti kodaba, na boro du na vuse zanga ni idihe aida.​—Tam. 34:​11-​14.

² Si tie ziazia nga, agu aboro adunga zatise tiyo ya naye na kpakaraapai futiyo na fu kura aboro. Na gu kpakaraapai nga ga zanga du na zatise re nagberã kina kumbatayo. I amangi wisigopai tipa gu sino nga zatise rogo gu garã nangia 1940, ono gu wisigopai i namangihe barambeda kusayo yugu gupai nga aboro nazanga gu sino re kina kumbatayo. Gipai re azeresanga ngba agu aboro nawisigo Fugo Mbori te mbiko Ziazia Kekeapai aima fura kumbatayo ya gopai sa nikaa yugo gupai nga ani naraka rogo “kusa rago” nga aboro nika du ni “airazanga rugatise.”​—2 Tim. 3:​1-3.

3. Tipagine si aida aKristano du ti ni na nyemu ka sonosa zatise?

³ Tipagine si aida mo du ti ni na nyemu ka sonosa gu sino nga  zatise? Oni bingo nyanyakipa nduapai ue. Bambatapai nga, agu aboro du na ome kurii gayo nyemuapai, dedede i nagbiatiyo na kina bete nyanyaki kpakaraapai. I zezeredi berãyo yo, si taata fuyo ka zio wene abakure, na i ambunga tiyo fu zinga na bakabangirise gbiati bakere gberãrago wa agu aboro adunga na zatise tiyo ya te. Uepai nga, gu tandu nga ga sovura kuti asada na kadu na ome kurii gbegberẽ nyemuapai na nyanyakipaha fu boro tipa Mbori idi na ni. Gupai namangi Adamu na Eva nga gu kpiapai nayugo gu rengo re. (Bam. P. 3:6) Na oni berẽnga pa gu gbegberẽ sangbanapai kura aboro adigi ni gbiaha mbiko i na gu nyanyakipa sino re tiyo te.

4. Ginipai si aida si ngarasi gu boro nasota asota kadu na zatise?

⁴ Kpakpa boro ho rengbe kadu na zatise ngba rengberengbe gene te. Yekova ima ino gupai nga gako amoyambu nasota asota kadu na zatise, na ko naida ka undoyo i du na ome kurii gu nyemupai nga ga ingapai du tiyo. (1 Aba. 8:​46-​50) Wangia ko gu Bakure du na nyemuse, ko nangarasa agu aboro nga airarengo nga aguyo naida ka irisoko ono si ki du ni mbumbuhe fuyo kadu na zatise rogo gu kura bangiriaba yo nga ga raka. Ani wisigongo pai tie tipa gu rengberengbe kpiapai nga ga Yekova. Fuani, ani nika wirikapai ti gu wene akpiapai gbiati agu agbegberẽ he du paha rogo Ziazia Kekeapai yo. Na ani nika fugö wene aberãpai nga gu rengbe ka undo rani ani nyakasi gaani sino nga ga zatise.

5, 6. Gini kpiapai Yekova namoihe nibipa du na zatise?

⁵ Yekova nayugo gu sino nga zatise ngba rengberengbe gene, mbiko agu apai dunduko ko amangaha du ni rengberengbehe. (Pa Rug. 32:4) Ono tie, ani tigaani nga kpakpa aboro. Ono wa vura duhe wo, tipa ka rugatirani wenengai na gu sino nga zatise, si naida ani wisigi ga Yekova kpiapai tipa wa ka ani ruho ka wirika ko wenengai. Gini aregbo rengbe ani ka gbe berãrani sa ni nga gu Yekova ayugu zatise rogoho?

⁶ Oni berẽnga pa wai Yekova adu na zatise ho ko aamangapai ni sa ga Satana samungu. Si aaida karagapai kuti gupai Satana akusihe. Zanga kapa, gupai Bakitingbanga akusihe re aima ye na zinga gbiati sogote dagba ga Mbori ruru amoyambu ngbangbaturũ yo. Isoke mo na kina zinga ho mo aberãpa agu arungo ni dunduko Satana naye na ni. Ono tie, Yekova aamanganga pai na ngbaduko te. Ko azeredi azereda ka mangapai kuti gupai re na ki mangi gupai narẽarẽ. Ko aima digo ni du ni bayee ko fu zinga na kini mangipai kuti ga Satana samungu ngba ruru gene. (Gate 34:6; Eyo. 2:​2-6) Tipagine? Yekova mbu regbo si susi mbiko boro ho ko akpinyemu gupai nga i gbarasi ni te, ono ko “nakpi nyemu aboro da ti zungadi tiyo dunduko.”​—2 Pet. 3:⁠9.

7. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Yekova kpiapai?

⁷ Ga Yekova kpiapai nga ga zatise nayugo gupai furani nga si naida ani naaberã kurii afugo rani mbata wenengai na kini wisigi gaani adiandue na rubangirise; ka ani gunga agu sa pai ya. Ho mo agbia tiro ni na nyanyakipa pai, mo di regbo ka berãkuriipai wenengai tipa ka mangapai na tatamana. Mo kpari fu Mbori ko fu tatamana foro tipa mo pe gupai watadu mo mangi gupai du ni ruruhe. (Tam. 141:3) Ho du boro ni na zinga, si taata ni mangipai ngba gbegberẽ gene. Badungu rani kinaho naima biratirani ti agu afugo watadu mangaapai ani agu agu sani!​—Snz. 14:29; 15:28; 19:⁠2.

8. (a) Wari rengbe ani ka gbia akpiapai ni nga ga sino Mbori? (b) Gine naasa Yosefa ko mangipai wa gu ko amangihe re ho dia Potifaro aaida ko kodiba ni na ri? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

⁸ Gini akpiapai nga ga Ziazia Kekeapai nanyakasapa wai nyakipa zatise? Zanga kapa, mo ima rengba ka tingidapa badungu aboro  rogo Ziazia Kekeapai yo nga aguyo naadu na zatise ho i adu ni rogo asada yo. Boro sa dagba agu aboro re nga Yosefa wiri Yakobo. Ko ayugu zatise ho ko aamangasunge ni kua ga Faro baira ababanda rago yo nangia Potifaro. Dia Potifaro atona ka ngana Yosefa ni sanza bangirise mbiko ko adu “mbuyumbuyu, ni betedi boro,” ri ki asadi ka sosoda ko ko kodiba na ri. Wa ri avura ka konga kuti rii Yosefa, gine naasa ko ka ko idinga na gari pai ya? Zanga kapa, ko aima dia regbo ka berãpa gu sangbanapai narengbe ka ye kurii ko ka ko akodiba na ri. Na ho apai aye ka kpakara ni, ko azubo kusayo beri. Ko aya: “Waĩ tie ka mi mangi gi bakere gbigbitapai re, ki ingi pai kuti Mbori?”​—Bam. P. 39:​6, 9; oni gedi Asanza 1:​10.

9. Wai du rengbe mo ka mbakadatiro tipa ka sovura kuti asada?

⁹ Ginipai ani awirikaha ti ga Yosefa kpiapai? Si ima rengba ka ida ani zubo be agu aʹasada rengbe ka sa rani ani kuo ga Mbori andiko. Kura aboro kinaho nga aDezire Yekova naana sota asota mbata na ri bakere riahe, bakere mbirabuda, vugundö, dia kere angua kutii kpotoseyo, manga bari na meteka gbiati gu kura apai. Zavura tingbafuo zio yo bapatiza, kura aregbo kinaho i naima rengba kadu ni asadiasadi yo ka karagatiyo berewe kuti gayo kuru mangaapai. Wa vura duhe wo, ka mo du ni asadiasadi ro ka kuo ga Yekova ndiko, mo nyakasi tiro ni berã mo kurii gu gbegberẽ sangbanapai rengbe ka ye kuriro rogo toro yo ka si du nga mo azanga tiro ti gbegberẽ nyemupai te. Mo rengbe ka berã kumbatayo tipa agu apai rengbe ka sa ro mo du rogo asada yo na mo ki diberã tipa wai rengbe mo ka nehe. (Tam. 26:​4, 5; Snz. 22:3) Ka mo gbiatiro na asada, mo sana Yekova ko fu tatamana gbiati zatise foro tipa mo sovura kutini.

10, 11. (a) Ginipai paranga aboro agbiatiyo na ni sukuru yo? (b) Gine rengbe ka undo paranga aKristano i sovura kuti gu sosodahe du tipa manga irairapai?

¹⁰ Badungu paranga aKristano nagbiatiyo na gu ngbatunga asada Yosefa agbiatiko na ni. Oni bingo gupai du tipa Kim. Badungu agu agude ri adu sa na yo rogo riko sukuru yo aamanga kodaba amanga tigayo, na dedede ho digido poso ani nyasi ni, i anaamanga rukö na pa wai i amangi kodaba. Pai aadunga wa gure tipa Kim tigari te. Ri aidi kuti gupai nga padu ri kia anaasa ri asa ti gu kura aregbo ri bi tiri nga “aboro ima mbu ri na ri nisari” na akurari anaabi ri nga sunge tiri te mbiko boro aadunga beri te. Ono wa si avura duwo, Kim aima du na tatamana ka ino gupai nga gu asada du tipa manga kodaba ima du ni nyanyakihe ni kerehe dagba paranga aboro. (2 Tim. 2:​22) Akurari sukuru yo anaasana ri singia ri adu kindi nga ngasudee. Gure afu momu furi ri sakipai tipa gu ndupai ri aarengbanga ka manga kodaba ti ni ya. Ani na ngbarago na gu paranga aKristano nga aguyo naima diaberã ka sovura kuti gu sosodahe du tipa ka manga meteka, na Yekova na ngbarago na yo a!

¹¹ Ziazia Kekeapai ima fu akpiapai nga ga agu aboro a naadunga na zatise ya nibipa kodaba. Si ima yugo gu gbegberẽ sangbanapai a rengbe ka ye mbiko gu mangaapai adunga na zatise re ya. Gu boro nagbia tiní na gu ngbatungapai Kim agbia tiri na ni, si adu ni wenepai funi ni berẽkurii gupai namangi gu mumungo paranga peyo pako rogo Asanza kapita 7. Oni berẽnga a kurii gupai Amanona amangihe na gu kere sangbanapai naaye mbiko gako mangaapai. (2 Sam. 13:​1, 2, 10-​15, 28-​32) Avunguagude rengbe ka undo awiriyo i sonosi zatise gbiati tatamana nifura yo tipa gu ngbatunga akpiapai re ti regbo gu irisombori nga ga aborokporo.

12. (a) Wai du Yosefa aza tiko ho ko aamangapai ni na awiribako? (b) Gini bangiriaba si aaida ani du na zatise rogoho?

¹² Ti gu kura regbo berewe, Yosefa amoi kura wene kpiapai nga ga zatise. Tipa gupai nga Yosefa rugutiko na gupai naadu kpoto awiribako yo, ko aka ka yugo tiko fuyo ho i aye ni fuoko ka ngbe riahe Ezipeta yo. Na ho  kpotoko yo aafuda ko ni ni kerehe, ko aguari pati aboro ki ndu ku rogo kura ba nisako tipa ka kpara. (Bam. P. 43:30, 31; 45:1) Ka kuaro nga Kristano watadu gu boro mo akpinyemuni mangi ro na gupai gberẽ tiro, padu mo na zatise wakina Yosefa rengbe ka undoro ka mo mangingo pai watadu ka fura ngba gu gene mo nika bira tiro abira tipaha kusa ya. (Snz. 16:32; 17:27) Ka gumero duho i nakusi ni rogo dungurati, si ima rengba ka ida mo du na zatise tipa ka zanga kaa koda tiro na ni zanga nduhe. Taatapai ngaha kadu na zatise rogo gu ngbatunga bangiriaba re te, ono wa vura duhe wo, si taata ka ani tingidi gupai nga gaani mangaapai naandu sa na ga Mbori kpiapai na si na ngbaya na gako rugute.

13. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gu pangbanga du tipa Bakindo Davide?

¹³ Ziazia Kekeapai nafu kpiapai a nga ga Bakindo Davide. Ko adu na bakere ome tiko ono ko ki ka ka mangasunge na ni na zinga ho Saura gbiati Simi aagbata ko ni na pai. (1 Sam. 26:​9-​11; 2 Sam. 16:​5-​10) Anga gupai ani aida ka pehe ane nga Davide adu ti aregbo dũ na zatise te, a wa ani ainoho ti gu ingapai ko amangihe na Bataseba na wai ko azingi ti tonatonaha yo mbiko ga Nabara ngbaduse. (1 Sam. 25:​10-​13; 2 Sam. 11:​2-4) Ono wa vura duhe wo, ani ima rengba ka wirika nyanyakipa apai ti Davide. Bambatapai nga, agu ababiapai du dagba ga Mbori aboro, si naida i du na zatise tipa ka zanga mangasunge na gayo pagbia ngba gbegberẽ gene. Uepai nga, boro ho si aida ni naabi apai taata tigani kini berẽhe nga ka ni tinga ku rogo asada yo te te.​—1 Kor. 10:⁠12.

14. Ginipai namangi kura wirina sa, na tipagine du du wai ani amangapai rogo gu ngbatunga bangiriba re na nyanyakipaha?

¹⁴ Ginipai rengbe mo ka mangaha tipa ka nyakasa gamo zatise? Oni berẽnga kurii gipai namangi re. Tarambiri afõ mburu ga Luigi tarambiri yo. Wa si avura du nga gu kura bakama tarambiri re du nangia ingahe, ko atona ka senga Luigi na ki asadi ka zubo ko na kpata. Luigi akpari fu Yekova na ki sanako ko undoko ka ko zinginga ya, na ko ki asadi ka zeresa gu kura bakama tarambiri re, ono kumba kini poi kina kumbatayo. Luigi ki ke gu namba tarambiri nga ga gu kumba re na ki guari ki ndu, kumba nitaki ngbako kindi. Tingbafuo poso sa kusa, Luigi akaraga tiko fuo dee ko abi ri gene tungusapai yo na ko ki kuru bara gupai nga kumbaku gu dee re angia gu bakama tarambiri re! Zee azi gu kumba re na ko ki hõmbupai tipa gako gbegberẽ afugo. Ko afutiko tipa ka fura na agu aboro naambakada ga Luigi tarambiri tipa gupai nga i mbakadihe ni ipo. Gu kumba re aima kodatiko na diako rogo gu sakapai nga ga Ziazia Kekeapai re na gu sakapai re ki ima ngbatiko ni kerehe. Ho Luigi aberẽ ni kusayo, ko aima rengba ka bi wai si adu ni nyanyakipa pai fuko ko mangipai zezeredi tingbafuo gu béno re na wai ka si agberẽ ka si adu nga ko aima zinga.​—Oni gedi 2 AKorindo 6:​3, 4.

15, 16. Wai du rengbe wisigo Ziazia Kekeapai ka undoro gbiati gamo aborokporo oni sonosi zatise?

¹⁵ Guhe rengbe ka undo Kristano ni sonosi zatise nga wisigo Ziazia Kekeapai sirisiri zanga nyomoro. Oni tingidi gupai nga Mbori aya fu Yosua wẽ: “Gi kitabu rugute re agúari nga ngbaro yo te, ono mo amákia pa ha uru na yuru ka ka kuti manga pa agu apai dunduko du ni keke he rogo ho, si du mo ka u ti ni rogo gamo apai, mo ki du ni iratatamana.” (Yos. 1:8) Wai du duhe nga wisigo Ziazia Kekeapai rengbe ka undo ro mo sonosi zatise?

¹⁶ A wa ani nabihe, Ziazia Kekeapai na apangbanga rogoho nga gu nayugo gu undo ani agbiaha ho du ani ni na zatise gbiati gu sangbanapai naye kurirani ho ani adunga ni na ni ya. Ndupai kinaho Yekova aidi i keke agu apangbanga re ti ni. (Rom. 15:​4) Nairiwo wai duhe ni patatamana ka geda agu apangbanga  re, ka berãkuriihe, na ka wisigoho! Mo asadi ka ino wai rengbe mo gbiati gamo aborokporo ka wirikapai ti ni. Mo sana Yekova ko undoro tipa mo mangipai kuti Fugoko. Ka mo bihe nga kura bangiriaba kinaho adunga mo na zatise rogoho ya, mo idi kutini. Fuani, mo ki kpari fu Mbori tipaha, na ki mangi ome ka manga sonakumbatayo rogo gu bangiriba re. (Yak. 1:5) Zanga kapa, ka mo mangi wetekapai rogo gaani awaraga nga ga aKristano, si rengbe ka undoro mo kuru bara agu arugute rengbe ka undoro kina kumbatayo.

17. Gini agene du rengbe avunguagude ka undo awiriyo i sonosi zatise ngbaha?

¹⁷ Wai du rengbe mo ka undo awiro i sonosi zatise? Avunguagude ima ino gupai nga i avunganga agude avunga na gu sino re te. Kina wai duhe tipa gu kura asino dũ nga gu si aida agude wirikihe, si naida avunguagude moi wene kpiapai. (Ef. 6:4) Sidu, ka mo bihe nga awiro nasota asota kadu na ome kurii gayo nyemuapai, mo sana tiro singia mo namaa wene kpiapai. Mo rengbe ka maa wene kpiapai ka si du nga mo nandu gene tungusapai yo dedede, kini ndu tipa adunguratise, na kini nungusi gu irisombori nga ga aborokporo. Ka mo gundenga ka ya fu awiro oó ho daha ada ni ya! Yekova amoi ngbanda fu Adamu na Eva nga gu narengbe ka sa yo i du na irisa tipa gako pagbia. Wakina gure a, ho avunguagude afu rugute ni fu awiriyo na kini moi wene kpiapai, si rengbe ka undo awiriyo i du na zatise. Nyemuse tipa ga Mbori pagbia na irisa tipa gako arugute du dagba gu nyanyakipa asino yo rengbe mo ka sonosaha rogo awiro yo.​—Oni gedi Asanza 1:​5, 7, 8.

18. Tipagine si aida ani sia gaani abakure ti ni na tatamana?

¹⁸ Nirengo, singia vungugude nga mo watadu vungugude nga mo te, si naida mo sia agu aboro mo akpamia tiro na yo na tatamana. Mo kpamia tiro na agu aboro rengbe ka ngarasaro mo dofuo wene asasa na ki ne kpakaraapai. (Snz. 13:20) Agu abakure naberãpa agu apai nga ga toro rengbe kadu na wene maapai kuriro, i rengbe ka fõngbaduroyo mo pekefuo gayo wene kpiapai nga ga zatise. Na zanga kapa, gamo wene kpiapai nika ngarasa abakureamo angarasa a. Gu zatise rengbe ani kadu na ni re na nyanyakipaha tipa Mbori idi na tipa ani gbia ngbarago ti weneapai na agu aboro ani akpinyemuyo.