1, 2. (a) Gini fudifudiapai kura awirinarani agbiatiyo na ni? (b) Gini asanahe nakura?

WIRINA nga Lije aya: “Ho vura arikito ni Burundi yo, gaani ngbadimokporo dunduko adu ba bakere dunguratise yo. Ani abi aboro i ni oro na bundu kini sumbu. Avungure gbiati re na kura awirinami bawe aoro tipa ka batasa raka rani, ani aoro na kina wiri bete ahe berani. Kura gimi aborokporo azubo na ki da rogo gu bataya naadu Malawi yo, gu nunguro re adu tipa amairo naima susa 1,000 (akirometere 1,600). Gu yangara rani agbandaka ku rogo kura arago.”

² Rogo zegino dunduko, agu aboro zubo rogo akpuyo mbiko vura watadu arungosiro, bangeyo ima susa amirioni sita bawe na bisue, bange aboro aadunga wo mbata te. * Akutu aDezire Yekova du dagba agi aboro re. Badunguyo gayo aboro nakpiki na pa gayo ahe ki gberẽ. Gini kura akpakarapai agu akurayo nagbiatiyo na ni? Wai du rengbe ani ka undo agi awirinarani re i “mángi pa Yekova na ngbarago” wa i avura kaa gbiatiyo na fudifudiapai vurũ? (Tam. 100:2) Na wai du rengbe ani ka tungusapai wenengai fu agu aboro oro rogo gayo rago nga aguyo ata inongo Yekova kindi ya?

3. Ginipai nasa Yesu na kura gako abawiriki i zubo ku rogo kura arago?

³ Tingbafuo ga Yekova maraika pe gupai fu Yosefa nga Bakindo Erode naida ka imo Yesu, avungu Yesu aoro na ko ku Ezipeta yo. I araki yo da kinaho Erode akpi ni. (Mt. 2:13, 14, 19-21) Dungu bawe agarã kusa, ga Yesu abawiriki agbiatiyo na rungosiro na “si ki gbandaka yo agbandaka rogo ngbi Yuda na ngbi Somorona dunduko.” (Amo. 8:1) Yesu aima bi gupai kumbatayo nga badungu apefuoko nika zubo azubo rogo akpuyo. Ko aya: “Ho i ka rungosi roni ni rogo gu bakporo re, oni óro ku rogo kura ha.” (Mt. 10:23) Ka si vura du nga kina gini ndupai du vurũ boro aora behe, taatapai ngaha ka ora ku rogo kura rago te.

4, 5. Gini kereapai aboro agbiatiyo na ni (a) ho i aora ni? (b) ho i araka ni bataya yo?

⁴ Agu aboro nazubo rogo gayo rago ima rengba ka gbiatiyo na kerepai ho i aora ni watadu ho i araka ni rogo abataya. Tame Lije nga Gad aya: “Ani andu ni ndurani tipa dungu aposo, kisusi pati akama kangba aboro. Garãre adu ti gu regbo re nga 12. Ndure ahi ni kerehe na mi ki ya fu gimi aborokporo nga i nduandu ki mbure. Buba aaidanga ka mbure fu gu riivura nangia ga anyagati te, sidu, ko ki tindi re. Ani anaabaka bangirani tipa kina guhe ani anaaidaha rogo gu uru re, kini kparikpee fu Yekova na kini kido kutiko, ti kura aregbo ani anaari kina agu amanga nasono pangba gene.”—Frp. 4:12, 13.

⁵ Badungu ga Lije aborokporo araki tipa dungu agarã rogo agu abataya UN asigiraha. Ono wa si avura duwo, barayo aangbanga yo te. Lije du awere nga babi adungurati ape gupai nga: “Badungu aboro aadunga na sunge beyo te. Gupai i anaamangaha nga kaa perimo, kpibuda, baake, dĩ, gbiati wasiwasi mangaapai.” Tipa ka sovura kuti gu gbegberẽ maapai kurii re, si aaida gupai nga agu aDezire Yekova naadu rogo agu abataya re naadia bakere regbo kuti agu apai nga ga dungurati. (Eb. 6:11, 12; 10:24, 25) Tipa ka nye ni nyanyaki yo rogo toro yo, i amangisunge na gayo regbo ngba wene gene, badungu aguyo amangisunge abazakigene. I anye kindi na ruru bipai ni tingida yo gupai nga, kina wai ga aYisaraere nunguro ngbakungbo yo andu ki da ti digidoho, uru adu kinaho a i nika guari aguari bataya yo.—2 Kor. 4:18.

6, 7. (a) Wai du “ga Mbori nyemuse” afõ aKristano i mangipai fu agu awirinayo du rogo zingo? (b) Oni funga kpiapai.

⁶ “Ga Mbori nyemuse” nafõ rani ani kpinyemu akuarani, gu susi asusa gbe nga aguyo du rogo kere kpakaraapai. (Oni gedi 1 Yoane 3:17, 18.) Ho ngbongi amangi agu aKristano ni naadu Yuda yo rogo bambata sa kama agarã, awirinayo aidipase akedi undo fuyo. (Amo. 11:28, 29) Gu mokedi nangia Pauro gbiati Petero angarasi aKristano nga i di awirinayo kugume. (Rom. 12:13; 1 Pet. 4:9) Ka si du nga si naida aKristano di agu awirinayo kugume ye ka biyo, gure tie nzunzu nga si naida i di agu awirinayo aidipase adia kugume du raka yo ngbapai yo watadu i arungosiyo mbiko gayo idapase!—Oni gedi Asanza 3:27. *

⁷ Bambeda kusayo, akutu aDezire Yekova nga akumba, adee, na rukutu agude azubo be vura gbiati rungosiro rogo gu papara Ukraine du ku uroyo. Si nafu kina gberãrago nga, i aimi agu akurayo. Ono badungu aguyo azoro fuo agu awirinayo nga ga toro yo rogo agu akura papara Ukraine, na agu akurayo ki zoro fuo agu aDezire Yekova du Russia yo. Rogo agu aringara re dunduko, i aarimisongo tiyo ku rogo agu apai nga ga birĩ-zogarago te, ki zanga du ni “aboro zegino,” na i kini ndu ku mbatayo “nitungusi Pai” zaaza.—Yo. 15:19; Amo. 8:4.

8, 9. (a) Gini kpakaraapai rengbe agu aboro zubo rogo gayo rago ka gbiatiyo na ni? (b) Tipagine si aida ani undo yo ti ni na zerangbaduse?

⁸ Wa duhe nga kura aboro nazubo rogo akpuyo  ku rogo kura papara gayo ringara, badungu aboro nazubo ku rogo agu arago i ainidonga tiyo na ni ya rogo vovo ringara. Irangbii ima rengba ka fu bete riahe, aroko, gbiati gu ba ka i ra rogoho, ono i arengbanga ka gbia agu ariahe i nainidi tiyo na ni te. Agu aboro zubo rogo agu arago du ni fofoi he rengbe ka zubo ku rogo gu rago du na kere zere rogoho na ka i ainongo wai ka vo tiyo yo ya. Ka si du nga i zubo rogo agu arago du gbaria yo, kura regbo i arengbanga ka ino wai ka mangasunge na agu aũkporo du rogo bagbata te.

⁹ Kura airangbii kinaho du na mbakadapai beyo ka undo agu aboro zubo rogo gayo rago i iniditiyo na gayo vovo rago. Ono tie, dedede fuo bete adiwi, i nambu yo i nisongodi tiyo nisayo. Gu ariapai re ima rengba ka fu rii omeyo. Oni berẽnga kurii gupai nga boro naasada ka wirika vovo fugo na ka inido tini na vovo andiko gbiati wai si aida ni mangipai nibipa asino mangaapai, banda regbo, tumo marã-ngbeti, nduge ku sukuru yo, gbiati ruga agude, naabaha dunduko kina ti ngisa regbo sa! Ya mo mo rengbe kadu na zerangbaduse gbiati irisa ka undo agi awirina nagbiatiyo na gi ngbatunga kpakaraapai re?—Frp. 2:3, 4.

10. Wai du rengbe ani ka nyakasa gu idapase nga ga agu aboro zubo rogo gayo rago? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

¹⁰ Kurigure, agbia ngbii ti gu kura aregbo aima saha ni kpakarakpakaraha tipa dungurati gbia agu awirinarani zubo rogo gayo rago. Kura ariigbu kinaho nga gu naima serekpohe nga i nika mbu undo awirinarani watadu i nika do yo kusayo rogo ringara ka si du nga i ká ka ida gu sunge nika sa gupai nga i naakpa adunguratise. Mbiko gu gunde du yo na ni mbiko gupai nga boro ti yo te, kura bete awirina aima mbutiyo fu gu kpakaraapai re. Sidu tie, si ni nyanyakipa pai ka gbia awirinarani ni ipo ho i ada ni. Si naida i bi gupai abi nga ani naberã payo aberã. Ka ani du na nunga yo na kini fu undo fuyo rogo mangimangipai yo, si ima rengba ka nyakasa gayo idapase.—Snz. 12:25; 17:17.

11. (a) Gini aundo si aida i fuhe fu agu aboro zubo rogo gayo rago ni bambataha? (b) Wai rengbe agu aboro zubo rogo gayo rago ka yugo gu sino nga ga tambuahe?

¹¹ Ni bambataha, ani rengbe ka undo awirinarani na riahe, aroko, watadu kura ahe nga gu ka i du na zingoho. * Ka ani vura ka fu kina giri gose fu wirinarani, si ima rengba ka undo ni ni bakerehe. Na ho agu aboro zubo rogo gayo rago ayugo gupai ni nga i na tambuahe, ki zanga kaa sanahe tipa ahe, i naundo agu aboro nadia yo ku gume i gbia gu ngbarago naye mbiko gamahe. Nirengo, ka agu aboro zubo rogo gayo rago angera angera kindi kina ku be kura aboro tipa undo, si ima rengba ka sa gupai nga aboro zanga fu irisa fuyo, na ki gberesipa gayo pagume na kura awirina. (2 Tesa. 3:7-10) Ono wa vura duhe wo, si naida aida ani fu undo fu agu aboro zubo rogo gayo rago.

12, 13. Wai du rengbe ani ka fu undo fu agu aboro zubo rogo gayo ringara? (b) Oni funga kpiapai.

¹² Anga si naida aida ani du mbata na bakere marã berani ani kini ru ka undo agu aboro zubo rogo gayo rago te, gupai nyakipaha gbe nga ani fu gaani regbo fuyo na kini berãpa yo. Ani ima rengba ka yugo wai fuyo rengbe yo ka dia ũnduge ku rogo kura ba, wai ka ngbe wene riahe nga gu du na ginoho kusende, watadu wai ka gbia aũsunge wa agu nga, makana rungo aroko watadu gu makana nade rii nvuo tipa i naamanga sunge na ni ka gbia wiri marã. Gu nyakipaha gbe nga, oni ima rengba ka undo yo i futiyo wenengai ku rogo gayo vovo dungurati. Ka rengba du, oni rengbe ka undo yo na ũnduge ku ba adunguratise yo. Berewe a, si naida oni sakipa wai fuyo rengbe yo ka tona tungusa gu wene pangbanga nga ga Kindo fu aboro rogo gaoni dagbarago. Oni  naakura akura na agu awirina zubo rogo gayo rago gene tungusapai yo.

¹³ Ho akumbagude biama nga aguyo naazubo rogo gayo ringara ada ni rogo kura dungurati sa, dungu abaakumba ayugu gbe tarambiri fuyo, wai ka kepai na kompiuta gbiati wai ka keka awaraga gbata sunge wa sa na wai rengbe yo ka ringbisa gayo regbo mangaapai tipa kaa mangasunge fu Yekova wenengai. (Gara. 6:10) Si aaimanga te, i biama dunduko ki da ni abazakigene. Agu aundo i agbiaha be abaakumba gbiati gayo bakere asadatise nitiyo ka maa agu asasa nga ga toro aima undoyo i sono rogo toroyo, na ki banda yo ti da ni papara gi ga Satana zegino re.

14. Gini asada si aida agu aboro zubo rogo gayo rago nehe? (b) Oni funga kpiapai.

¹⁴ Wakina kura aKristano dunduko, si naida agu aboro zubo rogo gayo ringara naasovura kuti aˈasada gbiati agu asosoda he be aboro rengbe ka sayo i mbupa manga rurupai. * Lije i nipepa ko kusayo gbiati awirinako natingida agu awirikapai nga ga idapase bayo ayuguhe fuyo zavura ho i aazubo ni. “Ko atona ka bafa agu ahe paha aanyakanga ya kusayo ni basasa. Ni yangaraha, ko kini tumba kungbo mangu kuari kini pe gupai na mongo ti ngbako nga: ‘Oni bihe te? Gere nga gu yangarahe si aida si du beroni!’ ”—Oni gedi 1 Timoteo 6:8.

15, 16. Wai du rengbe ani ka songoda agu aboro oro rogo gayo rago (a) rogo toro yo? (b) berãyo yo?

¹⁵ Si naida i undo agu aboro zubo rogo gayo rago na agu aundo nga ga toro gbiati agu apai rengbe ka undoyo berãyo yo kisusi agu aundo nga ga borose. (Mt. 4:4) Abaakumba ima rengba ka undo ni ngera yo tipa awaraga rogo gu fugo nga ga agu aboro zubo rogo gayo rago na ki fuhe fuyo, na ni undoyo yo i gbia agu awirina na nape gayo fugo. Badungu agu aboro zubo rogo gayo rago ima kpara na gayo aborokporo, avuru gayo rago gbiati gayo adungurati. Sidu, si naida aida i bi ga Yekova nyemuse gbiati nunga dagba akurayo aKristano. Ka si adunga wo ya, i ima rengba kaa kodatiyo na agu agumeyo angianga ndikidi aidipase ya watadu agu aboro du na gayo sino mangaapai wakina gayo. (1 Kor. 15:33) Ho ani ayugo nyemuse ni fuyo rogo dungurati, gure nga ani na momu ka koda berani na Yekova ka ‘banda kungba aboro’ watadu ayeaye.—Tam. 146:9.

¹⁶ Wakina gu ngisapai naadu tipa gu gude nangia Yesu gbiati avunguko, agu aboro oro rogo gayo rago ti gu kura regbo arengbanga ka karagatiyo  ku rogo gayo ringara te ka si du nga agu aboro naarungosiyo kindi nazogarago. Kurigure, wakina gupai Lije agumbaha, “badungu agu avunguagude naabi gayo aborokporo i nikodiba na yo ngbaome na ki imiyo arengbanga ka karagatiyo na awiriyo berewe ku rogo gu rago gu kereapai re amangi rogoho te.” Tipa ka undo agu aboro gu ngbatunga kereapai re namangiyo, agu awirina du rogo agu aringara nadia agu aboro naora rogo gayo rago kugume, si naida ‘nunga akurayo nimangi yo, i kini kpi nyemu akurayo wa awirinayo, ki du na weneringise, ki niumbasi tiyo.’ (1 Pet. 3:8) Rungosiro ima sa kura agu aboro oro rogo gayo rago ka i naafuranga gayo gbe ya, na zee ima rengba ka zio yo ka fura tipa agu arungosiro i nasusi rogoho, gbe ho du awiriyo ni kinaho. Mo sananga tiro nga, ‘Ka mi nidu rogo gayo bangiriba, wai du ka mi naaida aboro nimangi fere?’—Mt. 7:12.

17. Wai du pa tungusa ani pai fu agu aboro oro rogo gayo rago afu wasa fuyo?

¹⁷ Badungu agu aboro naora rogo gayo rago areme naye rogo agu aringara i naima rugusa gaani sunge tungusapai rogoho. Mbiko gupai nga agu aDezire Yekova du rogo agu aringara nadia agu aboro re kugume natungusapai zaaza, akutu agu aboro naora rogo gayo arago nga aguyo naagianga ‘gu pangbanga nga ga ngbi’ mbata ya nagiaha. (Mt. 13:19, 23) Badungu agu aboro “nambu” nagbia zambuasitise nga ga toro ba gaani adunguratise yo na i ki ima dakuti gupai ni ipo nga: “Mbori du dagba roni yo nirengo.”—Mt. 11:28-30; 1 Kor. 14:25.

18, 19. Wai du rengbe ani kadu na tatamana ho ani atungusapai ni fu agu aboro oro rogo gayo rago?

¹⁸ Si naida agu aboro natungusapai fu agu aboro oro rogo gayo rago du na “tatamana” na i du ni “ngangarã” yo. (Mt. 10:16; Snz. 22:3) Mo du na zerangbaduse ka degaturo kuti agu apai nafuda yo, ono ka mo furanga na yo tipa agu apai nabipa birĩ-zogarago ya. Mo pekefuo agu arugapai be basunge gbiati agbia ngbii afuhe; ka mo mangingo gupai nika saro watadu kura aboro i du rogo kerepai ya. Mo asadi ka ino agu apai gayo pambori aidanga ha ya na mo kidu na irisa tipaha. Ni kpiapai, agu aboro du rogo kura aringara naida gupai nga adee naavo roko wenengai. Sidu tie, ho mo atungusapai ni fu agu aboro oro rogo gayo rago, mo vo roko ngba gu gene nikaa banga gberãrago tiyo ya.

¹⁹ Wakina gu boro Somorona naadu na nyemuse Yesu agumba pako rogo gako kpiapai, si naida ani undo agu aboro du narungo, kodihe na aguyo angianga aDezire Yekova ya. (Rk. 10:33-37) Gu wene gene rengbe ani ka mangaha wo ngbaha nga ka tungusa wene pangbanga fuyo. Bakumba sa nga guko naima undo badungu agu aboro oro rogo gayo rago i ini rengo aya, “Si ni nyanyakipa pai ani yugu gupai fuyo ziazia kina ti tonatonaha nga ani nga aDezire Yekova na gu memepai ani aye tipaha nga ka undoyo rogo toro yo, angianga na aũborose ya. Ka si adunga wo ya, kura aboro rengbe kaa kodatiyo na ani tipa ka gbia kina undo nga ga borose.”

20, 21. (a) Ho ani ayugo gu nyemuse ni nga ga aKristano fu agu aboro oro rogo gayo rago, gini wenepai si akusaha? (b) Ginipai ani ka wisigopai tipaha rogo gu kekeapai ngbefuo gere?

²⁰ Yugo gu nyemuse nga ga aKristano fu “kungba aboro” watadu fu ayeaye naye na wene sangbanapai. Ho kumbaku wirina nga Alganesh akpi ni, ri aoro be gu rungosiro naadu Eritrea yo na rukutu awiiri sita. Tingbafuo gu kere nunguro naadu tipa aˈuru muambe rogo kpatakpari rago, i ada ku Sudani yo. Ri aya, “Awirina aamangapai furani wakina boro ndikidi agumeyo, i afu riahe furani, aroko, bambu tipa ka raka rogoho gbiati marã tipa kaa ta. Da berewe rengbe ka dia kungbo boro ku kpuni mbiko gupai gbua nga i nairiso bangisa Mbori sa? Kina aDezire Yekova sa!”—Oni gedi Yoane 13:35.

²¹ Na ginipai tigaha du tipa gu badungu agude nga aguyo naye na avunguyo, nga aguyo nazubo rogo gayo rago gbiati aguyo naga ku rogo kura aringara? Rogo gu kekeapai ngbefuo gere, ani ka wisigopai tipa wai rengbe ani dunduko ka undoyo i mangipa Yekova na ngbarago.