Wene Pangbanga Kinaho Si Aida Aboro Gihe Dunduko

‘Wene pangbanga . . . nga ga Mbori tandu sa bata.’​—ROM. 1:16.

1, 2. Tipagine mo atungusa gu “wene pangbanga nga ga Kindo” ti ni, na gini apai mo naanyakasaha gbe?

‘M I NA ngbarago ka tungusa wene pangbanga fu aboro na aʹuru dunduko.’ Si nawira gi fugo re aima ye ku berãro yo watadu mo aima gumbaha. Ka mo ngia gu boro naima fu tiní fu Yekova, mo ima ino pa nyakapa tungusa gu “wene pangbanga nga ga ngbi,” watadu “kindo.” (NW) Isoke mo rengbe arengba ka gumba gu ga Yesu sangbanebi ngbariro nga gu nagumbapa tungusa ani gu wene pangbanga re.​—Mt. 24:14.

² Ho mo atungusa gu wene pangbanga nga ga Kindo ni, gure nga mo nandu na gu sunge Yesu atonaha kumbatayo. (Oni gedi Ruka 4:43.) Zanga kapa, gu banguapai mo naanyakasaha gbe nga, Mbori nika mangapai tipa ga awiri aboro raka barambeda. Ko nika ye na “bakere gberãngbi” ka nyasariipa zire pambori na gu gbegberẽ apai du auru kpotosende. (Mt. 24:21) Si nawira gupai berewe nga, mo naanyakasa gupai anyakasa nga, ga Mbori Kindo nika karaga Paradizo ku auru kpotosende tipa zereda na ngbarago du auru kpotosende. Nirengo, gu wene pangbanga nga ga Kindo nga papara gu “wene pangbanga [i atungusihe] mbata fu Abarayama, niya, ‘Rogo ro yo i ka fu maku ni fu arika aboro dunduko.’”​—Gara. 3:8.

3. Tipagine rengbe ani ti ni ka ya gu mokedi nangia Pauro anyakasi pa wene pangbanga rogo gu kitabu nga ARomo?

³ Si aidanga bangirani go ti kura nyanyakipa pai si aida ani naatungusaha rogo wene pangbanga te. Rogo gu waraga gu mokedi nangia Pauro akehe fu aRomo, ko amangisunge na gu fugo nga “ngbi,” watadu Kindo gbua kina bara sa, ono ki mangisunge na gu fugo nga “wene pangbanga” bara 12. (Oni gedi ARomo 14:17.) Gini papara wene pangbanga Pauro afura tipaha gbe rogo gu kitabu re? Ginipai nyaki gu papara wene pangbanga re ti ni? Na tipagine si aida ani moihe ti ni ku berãrani yo ho ani atungusa gu “wene pangbanga nga ga Mbori” ni fu aboro?​—Mk. 1:14; Rom. 15:16; 1 Tesa. 2:2.

Gupai Si Aidi agu Aboro Nadu Roma yo Inihe

4. Ginipai Pauro atungusipai tipaha ti regbo gako bambata zio ku bambukiso yo Roma yo?

⁴ Si ninyanyakipa pai ka ino gu banguapai Pauro afura tipaha ti gu regbo i azi bambata ziziko ku bambukiso yo Roma yo. Ani nageda gupai nga ho dungu aYuda andu ni fuoko, ko ‘aringbisipai fuyó nigumba pa (1) ga Mbori ngbi, nizungadi yó tipa (2) Yesu.’ Sangbanaha angia gine? ‘Aguyo aidi agu apai i agumba, aguyo ki basa ha.’ Fuo gure, Pauro ‘ki di aguyo dunduko nandu koyo du ko ni kugume, nitungusi pa (1) ga Mbori ngbi, niyugupai tipa (2) Gbia Yesu Kristo.’ (Amo. 28:17, 23-31) Si ziazia nga, Pauro agbe berãko tipa ga Mbori Ngbi. Ginipai berewe ko afura tipaha gbe? Ko afura tipa ga Yesu sunge rogo ga Mbori ringbisapai.

5. Gini nyanyakipa pai Pauro afura tipaha rogo gu kitabu nga ARomo?

⁵ Aboro dunduko si aida i inipai tipa Yesu kidu na idapase kutiko. Pauro agumba gipai re rogo gu kitabu nga ARomo. Kusayo, ko akepai ki yaa: ‘Mbori nga dezirere, ko mi namanga pako ni torore rogo gu wene pangbanga nga ga Wiriko.’ Ko agbia gupai kutini nga: “Zee amanga nga re na wene pangbanga te; bambiko si nga ga Mbori tandu sa bata fu agu yo dũ ka idi pase.” Kusa, ko afura tipa gu regbo  “Mbori ka sapa ngbanga ga aboro gbugbu apai, ku sangba [gako] wene pangbanga yo, rogo Yesu Kristo yo.” Ko agumba gupai nga: ‘Mi tungusi ga Kristo Wene Pangbanga sirisiri Yerusarema yo, na kirikiri ku Iruriko yo.’ * (Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19) Ginipai Pauro anyakasipa Yesu Kristo ti ni fu ARomo?

6, 7. Ginipai rengbe ani ka pehe tipa wai ga aRomo dungurati aenge, na gini ngbatunga aboro nadu rogoho?

⁶ Ani ainongo wai gu dungurati nadu Roma yo aenge te. Ya mo agu aYuda watadu agu aboro nasatiyo kurogo ga aYuda pambori nadu Yerusarema yo rago Pendekote 33 F.B.K. du naga ku Roma yo ni aKristano? (Amo. 2:10) Ya mo si rengbe kadu nga agu aKristano nangia ababagiahe naata kuari du nandu na rengo ku Roma yo? Ani ainongo ginigu nga rengo te. Ono gupai ini ani he nga, ti gu regbo Pauro ake waraga bara rogo gu garã nga 56 F.B.K., gu dungurati re aima duho. (Rom. 1:8) Gini ngbatunga aboro nadu rogo gu dungurati re?

⁷ Agu akurayó angia aYuda. Pauro asanango aAnduroniko na Yunia ki ya “agumere,” nayugoho nga i angia aYuda. Akuira nadu Roma yo na diako nangia Puriseka angia kina aYuda a. (Rom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Amo. 18:2) Ono dungu awirina nga aguyo Pauro asanango yó nangia aGendiria. Si rengbe kadu nga aguyo angia “ga Kaisara aboro kporo,” gako akanga na gako kungbo abanyaki.​—Frp. 4:22; Rom. 1:6; 11:13.

8. Gini kaza nadu ti agu aboro nadu Roma yo?

⁸ Agu aKristano nadu Roma yo aduna kaza tiyo nga gu duadu tirani wa du ani nibasasa dunduko. Pauro aya tipa gipai re wee: “Aboro aingi ainga dũ, ki ti bungudu ti ga Mbori taarimo.” (Rom. 3:23) Si ziazia nga, agu aboro dunduko Pauro akepai fuyó si aidi i ini gupai nga i angia aboro ingapai na kidu na ida kuti ga Mbori gene ka undoyo.

Si Naida Ani Ini Nga Aboro Ingapai Nga Ani

9. Pauro agbe berã aboro kuti gini sangbana wene pangbanga?

⁹ Bara ti tonatona gu waraga Pauro akehe fu aRomo, ko afura tipa gu wenepai rengbe ka ye mbiko gu wene pangbanga ko adogoda pehe. Ko ayaa: ‘Zee amanganga re na wene pangbanga te; bambiko si nga ga Mbori tandu sa bata fu agu yo dũ ka idi pase; fu aYudo mbata, fu aGiriki a.’ A wa Pauro apehe, i arengbe arengba ka gbia bata. Ono tie, si aidi aida i du na idapase, ringbisihe kuti gupai ko adihe rogo Abakuka 2:4 nayaa: ‘Ruru boro araka mbiko gani idapase.’ (Rom. 1:16, 17; Gara. 3:11; Eb. 10:38) Ono ginipai nakodapa gu wene pangbanga  rengbe ka ndu na boro sa bata re na gu rengo nga “aboro aingi ainga dũ”?

10, 11. Tipagine kura aboro naima giarogo gupai yo ti ni du rogo ARomo 3:23 ono ka aguyo agianga rogoyo ya?

¹⁰ Mbata fu boro tona kadu na gu idapase rengbe ka ndu na ní sa bata, si naida ní ini gupai nga boro ingapai nga ní. Agu aboro duna ida kuti Mbori na ki ima ino bete Ziazia Kekeapai, i ima ino ya aboro ingapai du nga ani. (Oni gedi Batungusipai 7:20.) Singia i idi kutini watadu i natikö atikö, i ima ino rogo gupai yo Pauro apehe nga: “Aboro aingi ainga dũ.” (Rom. 3:23) Ono wa vura duhe wo, ani nagbia aboro agbia ba sunge tungusapai yo ainongo rogo gu fugo yo re ya.

¹¹ Rogo kura arago, dungu aboro asonanga na gu berã nga i avunguni na ingapai, nga gu ní adihe ti atitani te. Ní nabi gupai abi nga ní mangi ingahe, asino kina tiní agbanga ya, na ní aima manga gbegberẽ apai. Na ní ima bi gupai nga kura aboro kinawo a. Ono mbiko gu berã ní asono nani, ní ainongo tipagine du aboro ti ni wo te. Rogo gu kura afugo, ka mo ya fu boro boro ingapai nga ní, kura aboro naberã gupai nga mo naya gu boro re nga bamangi gbegberẽ apai watadu gu boro re kuondiko. Si ziazia nga, gu boro nasona dagba ngbatunga aboro wa gure abingo tiní nga boro ingapai nga ní rogo gu gene Pauro aaberãha te.

12. Tipagine dungu aboro aidanga ti ni kuti gupai nga aboro dunduko na ingapai ya?

¹² Zavura rogo agu arago nga ga aKristano, dungu aboro aidanga kuti gupai nga i avunguyo na ingapai te. Tipagine duhe ti wo? Wa vura duhe nga i nandu andu ku kanisa yo ti kura aregbo, i nabi gu pangbanga du tipa Adamu na Eva rogo Ziazia Kekeapai wakina paturẽ. Akurayo sono dagba agu aboro aidanga kuti Mbori ya. I natikö atikö nga Mbori kinaho, si ki tadu wo, ka i agianga rogo gupai yo nga Bakerepa Boro Kisusi amoi andiko tipa aboro raki kutini na zanga ndu kuti agu andiko re nga ingapai ya. I wakina agu aboro nadu rogo bambata sa kama agarã Pauro aya tipa yó i na “maabangirise te” na i “zanga Mbori zegino.”​—Ef. 2:12.

13, 14. (a) Ginipai nayugo gupai nga ndupai ho be agu aboro aidanga kuti Mbori gbiati ingapai ya i duna gu bipai re te? (b) Ginipai gi bipai re nasa dungu aboro i mangihe?

¹³ Rogo gu waraga Pauro akehe fu aRomo, ko afu nduapai ue sona boro dagba agu aboro aidanga nga Mbori kina ti ni ya aarengbanga kadu ti ni ni ndupai tipa zanga ida nga Mbori kina ti ni ya te, na zavura areme ndupai ngaha te. Bambata ndupai nga , agu ahe ani abiihe nayugo gupai nga Bakusiahe kina ti ni. (Oni gedi ARomo 1:19, 20.) Gipai re naringbisatihe na gupai Pauro agumbaha rogo gu waraga ko akehe Roma yo fu aEbere ki yaa: “Abambu dunduko aboro du nadua ha; ono gu ko nadua ahe dunduko nga Mbori.” (Eb. 3:4) Gu berãpai re nayugo gupai nga Bakusiahe kinaho nakusi ahe, watadu nasa gupai nga zegino du.

¹⁴ Sidu, Pauro aduadu na ndupai beko ho ko akepai ni fu aRomo ki ya aboro dunduko, kodihe na agu aYisaraere nadumbata nga aguyo nafu tiyo sa iriso kpiahe, aadunga na gene beyo ka “ti birĩ te.” Kina gu bangisapai re rengbe ani ka pehe tipa agu aboro nafu tiyo sa wasiwasi mangaapai nga gu andunga kuti gupai i ambakadi kpoto dee na kumba tipaha ya. (Rom. 1:22-27) Ho Pauro afura ni tipa gu gayó berãpai re, si arẽarẽ ko dakuti gu digisopai nga  ‘aYudo na aGiriki a, i tii gbegberẽpai.’​—Rom. 3:9.

“Sangba Kpotoyo yo Nga Dezirehe”

15. Ginihe du aboro dunduko nani, na ginipai duhe nani kurii aboro?

¹⁵ Gu kitabu nga ARomo nayugo kura ndupai si aida aboro ini gupai ti ni nga i avunguyo na ingapai na si naida i gbata gene ka kura tiihe. Pauro akepai tipa agu andiko Mbori afuhe fu agu aYisaraere nadumbata ki yaa: “Agu yo tii rugute mangi gbegberẽpai kuti rugute i asapa ngbanga yo asapa ku sangba rugute yo.” (Rom. 2:12) Ko andu kumbatayo na gi berãpai re ki ya, agu aboro ainongo Mbori ya, na adunga na arugute beyo ya, i “namanga agu apai amanga nga ga rugute rogo sinoyo yo.” Tipagine du agi aboro re ti ni na arugute beyo tipa gu boro nakodaba na gumeni, gu boro naimo boro, na gu boro nadĩ he? Pauro agumba nduhe ki yaa: I na sangbakpotoyo tiseyo.​—Oni gedi ARomo 2:14, 15.

16. Tipagine du na sangbakpotoseyo ayugongo gupai ti ni nga ani ka ne manga ingapai ya?

¹⁶ Wa vura duhe nga aboro na sangbakpotoseyo tiyo, du na sangbakpotoseyo ayugongo gupai nga boro nika ndu kuti gaha rugute te. Gupai nadu tipa agu aYisaraere nadu mbata nayugo gipai. Wa si avura du nga Mbori aima fu sangbakpotoseyo fu aYisaraere na andiko tipa dĩ na bäri, i anaabasa gupai abasa sangbakpotoyo yo na ga Yekova andiko anaagumbaha dedede. (Rom. 2:21-23) I angia aboro ingapai, kini zanga mangapai kuti ga Mbori arugute na gupai ko akpinyemuhe. Gipai re agberesi gayó pabakure na Bakusiyo.​—Pa Mot. 19:11; 20:10; Rom. 3:20.

17. Gini pa wasa ani agbiaha rogo gu kitabu nga ARomo?

¹⁷ Gupai wisigi ani he rogo ARomo re rengbe kadu nikina gbegberẽ pangbanga, bambiko si nayugo gupai furani nga ani nga aboro ingapai barabangiri Guko Duna Tanduapai Dũ. Ono tie, Pauro aonganga kina kuho te. Pauro adipai rogo gu fugo Davide du rogo Atambuahe 32:1, 2, ki kepai nga: “Boro maku nga gu ni Yekova ageda nga irairapai kuti ni ya, nga gu ni adu nga na biriki ti toroni a ya.” (Rom. 4:7, 8) Mbori ima mangapai tipa ka mbupai furani ti gaani aingapai zanga kuo gako andiko.

Gu Wene Pangbanga Du Tipa Yesu na Nyanyakipaha

18, 19. (a) Gini papara wene pangbanga Pauro agbe berã aboro kuti ni? (b) Tipa ani gbia agu amaku nga ga Kindo, ginipai si aida ani inihe?

¹⁸ Ho oni aberã ni tipa gupai Yekova namangihe ka batasa rani, oni rengbe ka yaa, “Wene pangbanga du rengo!” Si nga wene pangbanga nirengo, nga gu naye na ani kuti gu papara wene pangbanga Pauro afura tipaha rogo gu kitabu nga ARomo. Pauro ake gupai nga: “Zee amanga nga re na wene pangbanga te; bambiko si nga ga Mbori tandu sa bata.”​—Rom. 1:15, 16.

¹⁹ Gu wene pangbanga re aru riipa ga Yesu sunge rogo gupai Mbori amangaha ka ye na gako ringbisapai. Pauro angere kumbatayo tipa ‘gu rago Mbori ka sapa ngbanga ga aboro gbugbu apai, ku sangba wene pangbanga yo.’ (Rom. 2:16) Ko agumbanga gipai re niumbasi pa gu ‘ngbi nga ga Kristo na ga Mbori’ watadu gupai Mbori nika manga vurube gako Kindo te. (Ef. 5:5) Ono ko ayugu gupai nga tipa ani raki na ki gbia agu amaku nikadu rogo ga Mbori Kindo, si naida ani inihe nga (1) ani nga aboro ingapai barabangiri Mbori na (2) ndu gupai si aida ti ni ani duna idapase kuti Yesu Kristo i ki mbupai furani ti gaani ingapai. Ho boro agiarogo gipai yo re ni na ki idi kuti agi apapara ga Mbori ringbisapai re ki ini gupai  si narengbe ka ye nani kumbatayo, ní rengbe arengba ka ya nirengo, “wene pangbanga du nirengo!”

20, 21. Tipagine si aida ani nyakasi gu wene pangbanga ti ni dogodi yó paha rogo ARomo, na gini wenepai rengbehe ka ye nani?

²⁰ Si naida ani moi gi papara wene pangbanga re ku berãrani yo wa ani amanga gu sunge tungusapai nga ga aKristano. Pauro adipai rogo gu kitabu nga Yesaya ki pehe tipa Yesu nga: “Gu ni ka idi pa ko zee amanga nga ni te.” (Rom. 10:11; Yes. 28:16) Gu bangua pangbanga du tipa Yesu arengbanga kadu nivovopai fu agu aboro naima ino gupai Ziazia Kekeapai agumbaha tipa ingapai te. Ono tipa kura aboro, gi pangbanga re nikadu nivovopai watadu gupai i ainongo pai tipaha ngbatunga yo yo watadu ka ida kuti ni ya. Ho ngbatunga agu aboro re ayeni ka ida kuti Mbori na kuti Ziazia Kekeapai, si naida aida ani sakipa ga Yesu sunge fuyó. Rogo gu kekepai naye fuo gere, ani nika wisigo wai ARomo kapita 5 azakarogo gi papara wene pangbanga re. Si nika undo roni aundo rogo gaoni sunge tungusapai yo.

²¹ Ani nika gbia bakere mosoro agbia ka ani undo agu aboro nakpinyemu rurupai i girogo gu wene pangbanga dogodi yó paha rogo gu kitabu nga ARomo, gu wene pangbanga “nga ga Mbori tandu sa bata fu agu yo dũ ka idi pase.” (Rom. 1:16) Gu susi asusa berewe nga ani nika bi aboro i nida kuti gu fugo Pauro adihe rogo Yesaya 52:7 ki gumbaha ki yaa: “Na ngba ndu agu yo naye na wene pangbanga wene ahe!”​—Rom. 10:15.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Natingidaha?

• Gu kitabu nga ARomo fura furani tipa gini papara wene pangbanga?

• Gini rengo si aida ani undo aboro i inihe?

• Wai rengbe “ga Kristo wene pangbanga” ka ye na amaku furani na kura aboro?

[Asanahe nga ga wisigopai]

[Gu sura du ti kpewaraga 16]

I gumbapa gu nyanyakipa sunge dube Yesu rogo gu wene pangbanga du rogo ARomo

[Gu sura du ti kpewaraga 17]

I avungu rani dunduko na kere kaza nga ingapai!