1, 2. (a) Gini asino rengbe ka undo rani ani sovura kuti aʹasada? (b) Gine nga idapase? Oni funga kpiapai tipa gipai re.

MANGASUNGE fu Yekova nafu ngbarago furani. Ono tie, ani nagbiatirani agbia na agu akpakarapai nagbia aboro dunduko, na ani ima rengba ka “hi apai ahi mbiko rurupai.” (1 Pet. 3:14; 5:8, 9; 1 Kor. 10:13) Tipa ani sovura kuti agi aʹasada re kidu na diabese, si naida idapase gbiati wingbaduse.

² Gine nga idapase? Pauro ayaa: “Idapase nga ndikidi he, du aboro na maabangirise mbiko ho, nga wisiga pa agu ahe i abi nga ni bangirise ya.” (Eb. 11:1) Gu kura sasa fugo Ziazia Kekeapai nayaa: “Idapase nga gu waraga du tipa agu ahe ani amaabangirani tipaha. Idapase nga du naa kido kuti agu ahe ka ani abingo ho ya.” (The Simple English Bible) Ka i fu waraga dagbangua furani, si nada nigaani. Wa duhe nga ani na gu ida nga aregbo dunduko Mbori adigiso gupai ko apehe, gure wa ani na nyanyakipa waraga berani. Gaani idapase nasarani ani duna gu kido nga ani nika bi agu akidohe abi nga ga Ziazia Kekeapai si nidigisidigisi tihe, na ani naa kido nga si amanga amanga wa vura duhe nga ani abingoho nibangirani te.

3, 4. (a) Gine nga Wingbaduse? (b) Gini gene rengbe ani ka nyakasa gaani idapase na wingbaduse ngbaha?

³ Wingbaduse nga gu rengba du boro nani ka manga agu apai nga ga toro, na ka yugo wene sino mangapai zanga gunde ho du boro ni rogo kpakarapai watadu rogo kerepai. Ka ani duna wingbaduse, ani nadu ngangara, kidu ni aira nyaka.—Mk. 6:49, 50; 2 Tim. 1:7.

⁴ Idapase gbiati wingbaduse nga agu asino si aida ani du nani. Ono si rengbe kadu nga ani naida na bakere idapase ono wingbaduse tirani te. Dungu akutu aboro du payo rogo Ziazia Kekeapai yo naadu na agi asino re  tiyo nga wene kpiapai furani. Gene sa rengbe ani ka nyakasa gaani idapase na wingbaduse ngbaha nga ka wisigo gayo akpiapai.

5. Ginihe si aaida Yosua du nani tipa kadu na diabese rogo gu sunge i afuhe fuko?

⁵ Ani furanga awere tipa gupai namangi 35 kama agarã kusayo. Agarã Biama Bawe ima susa wa Yekova nakusi amirioni aYisaraere be sunge kanga Ezipeta yo. Gu nebi nga Moize ngbe kumbatayo fuyo. Garãko awere nga 120, ko ru ki bi Ringara Mokido tuturũu na ki kpi rii gangara Nebo yo. Gu boro diba ko nga Yosua, nga gu kumba “hi be toro tatamana.” (Pa Rug. 34:1-9) AYisaraere ima mbeda ka zio ringara Kanana. Tipa Yosua duna diabese wa ko angbembatayo fu awiri aYisaraere, si naida ko duna gu tatamana nga ga Mbori. Si naida ko du a na idapase kuti Yekova na kidu na wingbaduse.—Pa Rug. 31:22, 23.

6. (a) Yosua 23:6 nangarasa rani ani duna wingbaduse ka manga gine? (b) Ginipai ani awirikaha be agu afugo du rogo Amokedi 4:18-20 na Amokedi 5:29?

⁶ Gu tatamana, wingbaduse, na idapase naadu ti Yosua ti regbo gu gbanga vura i asoho tipa ka zio Kanana, si aima nyakasa aYisaraere. Si aida i du a na wingbaduse angianga ka so kina vura sa ya ono tipa ka giasangba Mbori. Ti digido gako raka, ko afura fuyo niyangaraha ki yaa: “Si du oni ngárã tie ka ka kuti agu apai dunduko du ni keke he rogo ga Mose kitabu rugute yo ka amanga ha. Ka oni asá nga tironi ti ni ku kumbabe na ku garebe a ya.” (Yos. 23:6) Si naida ani duna wingbaduse tipa ka giasangba Yekova ti aregbo dunduko. Gipai re nakoda agu aregbo rengbe aboro ka ya furani ani mangi gupai dukia tigu Yekova akpinyemuhe. (Oni gedi Amokedi 4:18-20; 5:29.) Ka ani kpari fu Yekova na kini kido kutiko, ko nika undo rani aundo ani duna ngbatunga gu wingbaduse re.

7. Ginipai si aaida Yosua mangihe tipa kadu na wingbaduse gbiati diabese?

⁷ Ka ani aida kadu na wingbaduse tipa ka manga gupai Mbori akpinyemuhe, ani duwa ka ani wisigi fugoko na kini mangihe rogo gaani raka yo. Gure nga gupai Mbori apehe fu Yosua ko mangihe ho ko adiba Moize ni ki yaa: “Mo dú nyanyaki ki du na bakere erã, ka ka kuti manga pa apai wa du pa rugute dunduko, nga gu Mose nga gi moyambu arugu ro kuti ni; . . . Gi kitabu rugute re agúari nga ngbaro yo te, ono mo amákia pa ha uru na yuru ka ka kuti manga pa agu apai dunduko du ni keke he rogo ho, si du mo ka u ti ni rogo gamo apai, mo ki du ni iratatamana.” (Yos. 1:7, 8) Yosua apekefuo agu arugute re na kidu na diabese. Ka ani mangihe wo, ani nikadu na bakere wingbaduse na diabese rogo ga Mbori sunge yo.

8. Gu veresi nga ga gu garã nga 2013 i dihe rogo gini veresi nga ga Ziazia Kekeapai, na wai agi afugo re nika undo rani?

⁸ Yosua aima gbia ngarasaro tigaha ho ko agi agu afugo Yekova ni nga: “Mo dú nyanyaki ki du na bakere erã; ka mo nigúnde nga ya, ka mo niyúngura nga a ya; bambiko Yekova nga ga Mbori du na mo yo mo ka andu ku ho ni.” (Yos. 1:9) Yekova na kina rani a. Sidu, ka ani ‘gundenga watadu ka yangura’ ya ka si vura du nga ani rogo gini ngbatunga  asada vurũ. Agu afugo nangarasa rani gbe nga: “Mo dú nyanyaki ki du na bakere erã; . . . ga Mbori du na mo.” Agi afugo du rogo Yosua 1:9 re, si i nasiaha nigu veresi nga ga gi garã nga 2013 re. Si nika nyakasa rani rogo agu adiwi du kumbatayo re, kina wai agu afugo na mangaapai na agu akpiapai nga ga idapase na wingbaduse nika nyakasa rani.

9. Rogo gini agene Raba ayugu idapase na wingbaduse?

⁹ Ho Yosua akedi abamoirago ni ue ku Kanana yo, gu debäri nangia Raba aoko yó na ki nangi avurayo i ndu ngba kura gene kia. Mbiko gu gari mangapai nangia ga idapase na wingbaduse re, i abatasi ri gbiati gari aborokporo ti gu regbo aYisaraere azi gu bagbata nangia Yereo. (Eb. 11:30, 31; Yak. 2:25) Nirengo, Raba aima mbu gu wasiwasi gene raka ri aarakaha tipa ka ngba bangiri Yekova. Kura aboro kinaho naada ni aKristano idapase gbiati wingbaduse aundoyo i mangi ngbatunga ariapai wagu re tipa ka sa ngbarago ti Mbori.

10. Rogo gini apai Ruta adiberã ka ru nyanyaki tipa ndikidi irisombori, na gini amaku ri agbiaha?

¹⁰ Fuo kpio Yosua, gu boro Moaba nangia Ruta amangipai na wingbaduse tipa ka manga ndikidi irisombori. Wa ri angia dekurugbo Yisaraere, ri aima ino wiri pai tigaha tipa Yekova. Nakumbaari nangia Naomi araki ringara Moaba yo ono ri adiberã tipa ka karaga tiri ku Betereme yo. Ho i aandu ni gene, Naomi azungudi Ruta nga ri karaga tiri fuo gari aboro, ono Ruta akaragapai ki yaa: “Ka mo zúngadi nga re mi mbú ro, ki karaga re tipa peka fuo ro ya. . . . Gamo aboro nikangia kina gimi aboro, ga Mbori ki ngia kina gi Mbori a.” (Ruta 1:16) Kina boro ga Ruta rengo du naadu. Kusa, gume kumbaku Naomi nangia Boaza adi Ruta nidiako ri ki vungu gude fuko na ri ki gbia gu momu nga kadu nitita Bakindo Davide gbiati Yesu. Ii, Yekova nafu maku afu kurii gu mangapai nga ga idapase na wingbaduse.—Ruta 2:12; 4:17-22; Mt. 1:1-6.

11. Wai gu Yoyada na Yoseba ayugu wingbaduse, na ginipai gi gayo wingbaduse re amangihe?

¹¹ Gaani idapase gbiati wingbaduse nanyaka ho ani abi gupai ni nga Mbori na kina agu aboro namanga gupai ko akpinyemuhe na gu nga ga awirinayo mbata fu gayo. Nikpiapai, ani bingo gupai naadu tipa gu Gbia Motumo nangia Yoyada na diako nangia Yoseba. Fuo kpio Bakindo Azaya, nako nangia Ataraya aimi yangara awiri bakindo dunduko kparakusayo ti Yoasa na ki tona ka zogarago. Yoyada na Yoseba amoi gayo raka ngbapai tipa ka igo wiri Azaya nangia Yoasa tipa agarã sita. Rogo saba garã, Yoyada atakipande Yoasa nibakindo na ki ya i imi Ataraya kusayo. (2 Aba. 11:1-16) Kusa, Yoyada aundo Bakindo Yoasa tipa ko mbakadi agu ahe nagberẽ ti yekaru. Ho Yoyada akpi ni garãko kidu nga 130, i akpisidi ko na abakindo wa sa, “bambiko ko amangi wenepai ringara aYisaraere yo, fu Mbori na tipa gako bambu a.” (2 Peka. 24:15, 16) Kurigure, gu mangapai nga ga wingbaduse Yoyada na diako amangihe re, si abanda pa gu gene ngbatunga abakindo natona ti Davide ki dakuti Masiya.

12. Gini mangapai nga ga wingbaduse Ebede-mereke amangihe?

¹² Ebede-mereke nangia moyambu kua gu Bakindo yo nangia Sedekiya amoi gako raka ngbapai tipa ka batasa Yeremaya. Bakindo aima fu Yeremaya fu agu abazogo nangia ga Yuda yó, nga aguyo nakitingbaanga Yeremaya nga ko nangarasa aboro tipa i samungu, na i ki bako kurogo due ime tipa ko kpi. (Yere. 38:4-6) Ebede-mereke asana bakindo tipa ka undo Yeremaya. Gupai ko amangihe re amoi gako raka ngbapai mbiko gupai nga badungu aboro naasoga Yeremaya. Sedekiya aidihe fuko na ki fu akumba 30 i gasi Ebede-mereke ko ndu ka batasa Yeremaya. Mbori  akido Ebede-mereke vurube Yeremaya nga ko akpingo ti gu regbo aBabero nika ye ka zio Yerusarema te. (Yere. 39:15-18) Mbori nafu mosoro afu fu agu aboro duna wingbaduse.

13. Gini wingbaduse aEbere biata adu nani, na wai rengbe ani ka gbia undo ti gi gayo kpiapai re?

¹³ Rogo saba kama agarã M.B.K., kura aEbere biata niga Mbori amoyambu agbia mosoro mbiko duna idapase gbiati wingbaduse. Bakindo Nebukadenesara adungura gako kikindigipa aboro na ki ya fuyo i irisi gu kpiahe ko amangihe rogo dahabu yo. Si adu nga gu boro nikaa manganga ha ya, i nika ba ní kurogo gu we naagbi ngariangaria. Agu aEbere biata re aya fu Nebukadenesara wee: “Gaani Mbori nga gu ko ani namanga pa ko, ko rengbe ka batasa rani be gu we nagbi ni ngariangaria ha; Ako bakindo, ko abatasa rani be ro. Ono ka si adu nga wo ya, Ako bakindo, mo ini he, ya ani amanga nga pa gamo ambori watadu uda gu kpiahe du ni dahabu mo adua ha a te.” (Dan. 3:16-18) Daniere 3:19-30 nafura wenengai tipa gu iiriwo gene Mbori abatasi agu aEbere re ngbaha. Wa vura duhe nga we ho i agundesi rani nani te, ani nagbiatirani agbia na aʹasada tipa nye niruru rani, na ani rengbe kadu naa kido nga Mbori nika fu maku afu furani tipa gaani idapase gbiati wingbaduse.

14. Ringbisihe kuti Daniere kapita 6, wai gu Daniere amangipai na wingbaduse, na sangbanaha angia gine?

¹⁴ Daniere ayugu idapase gbiati wingbaduse ho avurako aya ni fu Bakindo Darayawesa ko rũ ndiko nga “ka boro kpari fu kura mbori watadu fu boro rogo gi rame 30 re, fuo kina ro, Ako bakindo, i aba ni ku sima abahu yo.” Fuo ino Daniere gupai nibasa kindi nga bakindo ima maa fuöbeko tigu waraga agu avurako re akehe, “ko ki ga ku kpuko yo yo abangiri bambu adu ni ti gu vuru bambu nadu ku ari ni zaza ha ku Yerusarema yo; ko ki nikuku ngba rukusuko wa bara biata na uru nikpari nifu tambuahe fu gako Mbori, a wa ko anamanga ha mbata.” (Dan. 6:6-10) I aba Daniere ku sima abahu yo tipa gi gako wingbaduse re, ono Yekova ki batasi ko.—Dan. 6:16-23.

15. (a) Gini kpiapai nga ga wingbaduse gbiati idapase Akuira na Puriseka amoihe? (b) Agu afugo Yesu du rogo Yoane 13:34, rogoyo nga gine, na wai dungu aKristano nayugu ngbatunga gu nyemuse re?

¹⁵ Akuira na Puriseka amoi gayo raka ngbapai tipa Pauro, ono Ziazia Kekeapai apenga agu apai nzunzu namangi nga gu gayo raka adu behe ngbapai te. (Amo. 18:2; Rom. 16:3, 4) I amangipai niwingbaduse kuti agu afugo Yesu nga: “Vovo rugute fu mi fu roni nga, oni kpi nyemu akuaroni akpi; a wa mi akpi nyemu roni, oni kpi nyemu akuaroni a wo.” (Yo. 13:34) Ga Moize aNdiko adu na gupai rogoho nga boro kpinyemu  gani murakporo a wa ní akpinyemu tiní. (Pa Mot. 19:18) Ono ga Yesu arugute adu tigaha ‘nivovo’ rogo gu gene yo nga si afura tipa gu nyemuse nasa boro ní mbupa gaani raka tipa kura aboro a wa ko amangihe. Dungu aKristano nayugo gu nyemuse re nimaa yó gayo raka ngbapai tipa ka oka awirinayo aidipase ka avurayo manginga yó gbegberẽ watadu ka imoyo ya.—Oni gedi 1 Yoane 3:16.

16, 17. Gini aʹasada nga ga idapase nagbia bete agu apekefuo Yesu nadumbata, na wai duhe kina sa na gu nagbia rani areme?

¹⁶ Wakina Yesu, agu aKristano nadumbata anaairiso kina Yekova sa. (Mt. 4:8-10) I aká ka zo guzuguzu fuõngua fu ga aRomo bakindo. (Oni bi gi sura re.) Daniel P. Mannix akepai rogo gako waraga du rimoho nga Those About to Die ki ya, “Bamotumo adu bangi ambaro yo nga gu i anaazo fuõngua azo kindi rogoho. Ko aya si aniidi zizi boro misiko fuõngua ku bangiri we yo i ki fu waraga funi na ki mbu ní niga. I anaasakapai fu gu zizi boro re nga ní airisongo bakindo te, ono manga ní he wo nayugo gupai gbua nga ní ima ida kuti gupai nga gu bakindo aRomo re nga mbori. Wa si avura duwo, Kristano ho naidi ka manga gipai re tipa i kusi ní te.”

¹⁷ Agu aKristano naadu niziziyo rogo gu bataya nangia ga aNazi tipa zizi aboro, i afu amomu fuyo bara dunguhe tipa i moi fuöbeyo ti waraga tipa ka yugo gupai nga i ima mbu iriso Yekova. Ono kina bete yó gbua namangihe wo. Agu aDezire Yekova nga aTutsi na aHutu amoi gayo raka ngbapai tipa ka banda awirinayo ti gu regbo aboro aimo akurayo rogo gu ringara nga Rwanda. Ngbatunga agu aʹasada re naida na wingbaduse gbiati idapase.

18, 19. Gini akpiapai nga ga Ziazia Kekeapai tipa idapase na wingbaduse rengbe ka undo rani ani mangisunge tungusapai?

¹⁸ Ani na gu momu berani nga ka manga gu nyanyakipa sunge Mbori nafuhe fu gu gako amoyambu nga aboro, nga tungusa gu pangbanga nga ga Kindo na sa aboro ni abawiriki. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Nairiwo gu bakere tambuahe du ani nani tipa gu wene kpiapai Yesu amoihe re! Ko “amerẽ rogo abaakporo na akporo dunduko nitungusi pai ki niyugu gu wene pangbanga nga ga ga Mbori ngbi.” (Rk. 8:1) A wa si adu tipa ko, si naida ani duna idapase gbiati wingbaduse tipa ka tungusa gu pangbanga nga ga Kindo. Mbiko gu undohe nga ga Mbori, ani rengbe arengba kadu wakina Noa naadu na wingbaduse kingia “batungusi rurupai” fu “gu zegino nangia ga azangasinombori” nga gu i aandu ka gbarasaha na Ime Akangbii.—2 Pet. 2:4, 5.

¹⁹ Kparakpee naundo rani ani mangisunge tungusapai. Ho aboro aarungosi kura apefuo Yesu ni, i akpari tipa undo tipa ka ‘peka ga Mbori pai apeka zukazuka.’ Mbori agi gayo kpee na ki karagapai kutini. (Oni gedi Amokedi 4:29-31.) Ka si du nga oni nagunde agunde ti tungusapai kini tanga nani ti akporo, Yekova rengbe arengba ka karagapai sa gaoni kpee tipa idapase na wingbaduse.—Oni gedi Atambuahe 66:19, 20. *

20. Gini undo du berani wangia ani ga Yekova amoyambu?

²⁰ Taatapai ngaha furani tipa ani mangi gupai Mbori akpinyemuhe rogo gi kere zegino re te. Ono tie, anga ani nisarani te. Mbori na kina rani. Wiriko nga Rii dungurati a na kina rani. Ani a na awirinarani nga aDezire Yekova bangeyo naima susa 7,000,000 rogo zegino dunduko. Wa du ani naayo dunduko, ani nindunga andu kindi kumbatayo kaa yugo gaani idapase na kini tungusi wene pangbanga, wa ani kaa mangaha wo, ani kini moi gu gaani veresi nga ga gu garã nga 2013 amaa kurirani yo kindi nga gu nayaa: “Mo dú nyanyaki ki du na bakere erã; . . . Yekova nga ga Mbori du na mo.”—Yos. 1:9.