Ka si vurangia gamo sunge nakoda mangasunge na berã, sunge bee, watadu gu kura asunge, mo bi gupai nga “rogo asunge dunduko u du rogo ho.” (Asanza 14:23) Gini ngbatunga hũ du ngaha? Bambata pai nga, nyanyaki sunge naundo rani ani ngerefuo agu ahe du ani na ni. Nirengo, Mbori ima kidohe tipa ka ngerafuo agu azingo nga ga agu aboro nairisoko. (Matayo 6:31, 32) Ono ko naida ani mangisunge amanga tipa ka raka, anginga na biriki ya.—2 ATesaroniko 3:10.

Sidu, si naida ani bi gaani sunge wa guhe nika sarani ani da ti gaani asasa. Sunge nga gu wene gene rengbe ani ka ngerafuo agu apai nabi rani ngbaha. Joshua du garãko 25 aya: “Bakerepai du nga boro ngerefuo tiní. Kangia mo rengbe arengba ka tumo tipa guhe mo aidaha, gure tie nga gamo sunge namanga gupai foro si aida si mangihe.”

Kurigure, manga nyanyaki sunge naye na irisa. Nirengo, nyanyaki sunge ni taataha te. Ho ani aruga tirani ni na kini zitirani kuti gaani sunge, ka si vura du nga si naye na mbugo furani watadu si ni kpakarakpakaraha, ani ima rengba kadu na ngbarago ka ani mangihe na ki digisihe. Gure rengbe ka sarani ani du na diabese kuba ora behe. (Asanza 26:14) Rogo gi gene re, sunge naye na bakere ngbarago ku kpotoboroyo. Aaron fugoko nidu rogo gu kekeapai ye mbata fu gere aya: “Mi nidu na ngbarago fuo manga mi sunge tipa gbanga regbo. Mi ima rengba kadu na mbugo, na si rengbe  kadu nga aboro atambuanga re tipaha te, ono mi niima inoho nga mi ima mangapai.”

Ziazia Kekeapai nafura wenengai tipa gu boro “namanga gani sunge na birĩ” watadu gu dee ‘namangasunge na beri ni nyemuhe.’ (Asanza 22:29; 31:13) Kina rengo a nga, boro arengbanga kadu na birĩ sunge vuru umba regbo yo te. Na bete agurani kinaho ninaamanga agu asunge ani ainongo pai tipaha wenengai ya. Si nawira wa si nga ndu gupai dungu aboro agbianga ngbarago ti ni be gayo sunge ya; si naida i mangi bakere ome amanga tipa ka ino mangaha.

Nirengo, boro ima rengba ka wirika ka gbia ngbarago ti ai gu ngbatunga sunge ni amangaha ka si du nga ni na wene bipai tipaha, gere rengbe ka manga sa kina gu ka ni wiriki ka manga gu sunge re wenengai. William du garãko nga 24 aya: “Ka mo mangi ome tipa ka mangasunge, surungbaha naye na ngbarago. Ka mo amanganga ha wenengai ya, mo arengbanga ka gbia ngbarago te.”

Ka mo nyenga kina kuti berãpa gu marã mo agbiaha ya. Kuba gure, si naida mo sana tiro na ngbatunga asanahe wa gere: ‘Tipagine du gi sunge re ti ni na nyanyakipa ha? Ginipai rengbe ka manga ka si du nga mi amanganga ha te watadu mi amanganga ha wenengai te? Wai gu gimi sunge re aundo kura aboro?’

Si naida mo berẽ aberãkurii gu yangara sanahe re, mbiko ka mo ini wai si aundo kura aboro, si rengbe ka fu ngbarago foro. Yesu aya: “Fu he ngba ti dia ha” watadu boro nagbia ngbarago ti gamahe kisusi ti diaha. (Amokedi 20:35) Kupati gupai nga aboro kinaho nagbia undo ti agu apai ani amanga, kura aboro kinaho berewe nagbia undo ti gu nyanyaki sunge ani amangaha a. Agi aboro re nakoda gaani aborokporo gbiati aguyo du nazingo.

Gaani aborokporo. Ho bairakporo amangasunge ni nyanyaki tipa ka ngerafuo gako aborokporo, ko naundo yo ngba agene ue. Bambataha nga, ko nabihe nga agu ahe nga ga borose du wa riahe, roko, na bambu kina beyo. Gure nga ko nadigiso gu sunge Mbori afuhe fuko nga boro ‘berẽpa agumeni, na gani aborokporo.’ (1 Timoteo 5:8) Uehe nga, bairakporo nayugopa nyaka manga nyanyaki sunge rogo kpiapai yo. Shane fugori nidu rogo gu kekeapai ye mbata fu gere aya: “Buba nga wene kpiapai rogo du na wene bipai tipa sunge. Ko nga gu kumba niima manga nyanyaki sunge rogo gako raka naabaha, na gu bakere sunge ko namangihe nga sekangua. Mi wirikipa nyaka mangasunge ni bee beko wa mbakada agu ahe rengbe ka undo kura aboro.”

Agu aboro du na zingo. Gu mokedi nangia Pauro arugu aKristano i “nimángi sunge amanga, . . . he du [beyo i ki] fu he fu gu ni zingo he amanga ni.” (AEfeso 4:28) Nirengo, ho ani amangasunge ni nyanyaki tipa ka ngerafuo tirani na gaani aborokporo, ani ima rengba ka undo agu aboro du nazingo ahe. (Asanza 3:27) Sidu, nyanyaki sunge rengbe ka sarani ani gbia gu bakere ngbarago du ti gamahe.

Rogo ga Yesu tungusapai rii bagangara yo, ko aya: “Gu ni ka sosodi ro mo ndu ki ba ngbi sa, mo ídi he fu ni mo ki ndu ki ba ngbi ue.” (Matayo 5:41) Wai rengbe mo ka mangapai kuti gupai agu afugo re agumbaha? Kuba gupai gbua nga ka mangasunge ni betehe, mo gbata gene ka mangaha ni bakerehe ti gu ka mo nimangihe. Mo moi asasa; mo mangi ome tipa ka manga gamo sunge ni wenehe na ni ipiipihe. Mo asadi ka mangaha na agu afutufutuhe dunduko.

Ho mo amangapai ni ni bakerehe, mo ima rengba kadu na ngbarago na gamo sunge. Tipagine? Mbiko mo na ome kurii gamo mangapai. Mo namangapai ni bakerehe mbiko mo du naida na ni, angianga mbiko i zi ro azio kutini ya. (Firemona 14) Sidu, gipai re natingida rani na gu bangua arugute du rogo Asanza 12:24 naya: “Be ngangarã boro nikazoga rago, ono i amáa iranyomoro ku tii be amangisunge.” Nirengo, bete agurani kinaho rengbe apai ka sarani ani mangisunge akanga watadu kadu ni zizi rani kuti sunge. Ono tie, gu boro ini manga kina tooni sunge, ni rengbe ka bihe nga sunge kanga du ni amangaha, na ni dedede kina tii ga akurani andiko. Ono gu boro namangapai ni bakerehe mbiko ni du sia ka mangaha, ni namaapai kurii gani raka. Ni na pagbia kurii gani mangapai.

Nyanyaki sunge ni wenehe, ono si naida ani tingidi gupai nga dungu apai du rogo raka yo susi sunge. Nirengo, Ziazia Kekeapai nangarasa aboro i mangisunge nyanyaki. (Asanza 13:4) Si angarasanga aboro i mangisunge ki kpi akpi ku rogoho te. Batungusipai 4:6 naya: “Hi be boro sa na zereda, ngba ti hi be boro ue be sunge na pa peka kina fuo yuge.” Rogo gupai re nga gine? Gu boro namangasunge ki kpi akpi ku rogoho ni arengbanga ka gbia ngbarago be gu sunge ni amangaha te mbiko si nari gani regbo na omeni. Gure nga gani sunge wakina “peka kina fuo yuge.”

Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani ani du na ruru bipai tipa sunge. Wa vura duhe nga si naya ani fu tirani tipa sunge, si naruga rani nga ‘ani rugutirani na pa agu apai du na nyanyaki paha gbe.’ (AFiripoio 1:10, NW) Gini apai du nyakipaha re? Agi apai re nakoda dia regbo na gamo aborokporo gbiati abakureamo. Gu kura apai nyakipaha nga agu apai nga ga toro, du wa geda Fugo Mbori na kini berẽkuriihe.

Agu aboro namangaapai rengbearengba, si nawira wa i nagbia ngbarago ti gayo sunge ni bakerehe. William fugoko nidu mbata kusayo aya: ‘Gu boro mi anaamangasunge mbata funi nga wene kpiapai nga ga gu boro du na rengberengbe bipai tipa sunge. Ko namangasunge nyanyaki, na ko na wene pagume dagbako na gako aborosunge mbiko gako wene fuo sunge. Ono ho regbo sunge anyasa ni, ko naga ku kporo yo na bangiriko ki go ti agu apai nidu basunge yo ko ki moiberãko fuo gako aborokporo gbiati gako irisombori. Gupai ini mihe tipa ko nga, ko dagba agu aboro mi naini yo du na ngbarago.’