Mbiko agu aboro nazio bapatiza na agarã dũ nga akama akutu re, ani naida na badungu mekemeke arago tipa ka mangasunge na ni tipa irisombori. Tipa gi ndupai re, gu basunge nangerafuo sunge mekaarago rogo zegino dunduko nga Local Design/Construction Departments amangi mbakadapai tipa ka meka watadu ka bungia badungu aba irisombori niima susa 2,700 rogo gu garã nga ga sunge nga ga 2020. a

 Si ni gupai nafu kina gberãrago nga, gu riri kaza nga Korona ima gbarasa pa gi mbakadapai re. Tipa ka banda awirina na tipa ka mangapai kuti agu arugapai nga ga irangbii, gu Rondo Nabipa Kusa Abuku nga ga Riigbu Bipasunge arugusi badungu sunge mekaarago rogo zegino dunduko. Wa vura duhe wo, ti regbo garã nga ga sunge nga ga 2020, badungu aba irisombori niima susa 1,700 i amekehe na ki bungia ha mbata fu riri kaza. Kurigure, kikindigi abe-basunge niima susa 100 aima nyasa. Oni bingo wai gu kura sunge mekaarago ue nga gu nanyasi aundo awirinarani.

 Gu be-basunge du Kameruni yo. Gu be-basunge re adu mbata Douala yo, si adu ni wiri umbaha na si aida i kiisihe ni bakerehe berewe. Gu Rondo Nabipa Kusa Abuku aberẽpa bungia gu be-basunge re, ono si aima rengba ka dia bakere marã tipa ka bungia ha kisusi gu rago nadu ho. I amangi wisigopai a tipa gupai rengbe yo ka mangaha, nga ka ngbe vovo ba watadu ka ngbe gu ba du na kina bambu rogoyo ki bungia ha, ono mbiko agu apai nadu tipa yo i adunga na rengba ka manga pai te.

 Ti kina gu bangisa regbo re, awirina aini gupai nga Douala ku nodiyo, irangbii namanga mbakadapai tipa ka me gene bati bambu sa dagba gaani aBambu Bakere Adunguratise. Gu gene re aima rengba ka sa gupai nga aboro naandu ko yo na kini ye na ahe koyo. Gere du nzunzu nangia gupai be-basunge aaidaha. Sidu, Riigbu Bipasunge aidipa i kpara Bambu Bakere Adunguratise ki me vovo be-basunge rogoho.

 ADezire Yekova gbiati agu aboro i atumo yo tipa mehe amangi gu sunge re kina sa—nga gupai nabanda regbo gbiati marã. Nirengo, gu sunge re adi marã kusende ti gupai i aaberã ha. I abanda marã naima susa adorari nga amirioni ue! Agu aborokporo nga ga Betere yo adu na rengba ka ga gu rogo vovo ba ngbutuko mbata fu Korona.

 Agu aboro Betere nga ga Kameruni yo ima gbia undo ti raka wene raka na kini mangisunge rogo wene ba, na i nabi gi vovo be-basunge re wa gamahe be Yekova. Kura arogotise sa aya, “Ani naida ka mangasunge nyanyaki na ka yugo wai ani abi gi gamahe re na nyanyakipaha.”

 Gu Basunge Nasa gu Fugo Nga Tojolabal du Mekisiko yo. Tipa dungu agarã, agu abasafugo nasa gu fugo nga Tojolabal amangisunge rogo gu be-basunge du Central America yo, du mbembedi na gu gbata nga Mekisiko. Ono tie, i napepa aboro Tojolabal gbe Altamirano yo na Las Margaritas yo—baturõho ti be-basunge wa akirometere mbembedi kuti 1,000 (amairo nga 620)! Nisangbana gipai re, si fu abasafugo ni kpakarakpakaraha i ini gu vovo apai aboro apehe awere rogo gayo fugo nga Tojolabal. Na be-basunge naasada tipa ka gbia agu awirina du na inohe du mbembedi tipa i undo na safugo nga Tojolabal na dede afugo.

 Tipa gi nduapai re, Gu Rondo Nabipa Sunge Kekeapai nga ga Riigbu Bipasunge aida ka ga na agu aboro nasa gu fugo nga Tojolabal ku rogo gu dagbarago i apehe rogoho. Tipa ka manga gipai re, be-basunge adiberã ka ngbe gu ba nadu na kina bambu rogoho na ki bungia ha. Pa mangaha wo adi marã kusende susi gu ka i ame bambu watadu kaa tumo marã abambu basunge.

 Kura basa fugo sa nasakapa wai ko nagbia undo: “Rogo agu agarã mi namangi he bawe ni ba safugo be-basunge ane, mi aabingo boro mbembedi ane nape gi fugo te. Awere i ga na gaani basunge ku rogo gu ba nape gu fugo nga Tojolabal. Mi nabi agu aboro nape gu fugo nga Tojolabal na uru dũ. Gipai re ima kiiso gi inohe nga ga fugo na ki mbakadi gu gene mi amangasunge ngbaha.”

 Tipa gu garã nga ga sunge nga ga 2021, ambakadapai kinaho tipa ka mangaha ti agu abasunge nga ga safugo du bangehe nga 75 gbiati gu mekemeke arago i amanga asukuru rogoho ka rengba du. Sunge nikaa ndu kindi kumbatayo ti kikindigi abe-basunge muambe, kodihe na vovo riibasunge nga ga zegino du Ramapo yo, New York yo, na gu ba du Argentina yo gbiati agu abe-basunge du Itaria yo. Kurigure, badungu vovo aBambu Kindo niima susa 1,000 si aidaha, badungu aba adunguratise niima susa 6,000 awere adunga ni wenehe ya na si naida i dua gu kubaha, na agu akura aBambu Kindo kinaho berewe nga 4,000 si aida i bungia ha.

 Waigu du ani agbia marã tipa kaa mekaarago na kini bungia ha? Wiriba Lázaro González, nga boro rogo gu Rondo Be-basunge du Central America yo, akaragapai kuti gi sanahe re ho i aasakapai ni tipa gu sunge nga ga gu ba safugo nga Tojolabal. “Rogo gaani dagbarago nga ga be-basunge, ahe berani gbe te. Sidu, na zanga gu undo nga ga awirina, ka si adunga taata tipa ka me bambu nga ga ba safugo tipa agu awirinarani aidipase nape gu fugo re te. Agu agamahe awirina dunduko rogo zegino afuhe nasa gupai nga rengba du tipa ka mbedisa abasafugo kurogo agu aba i ape afugoyo rogoho. Ani nafu gu tambuahe naye kina boro ngbaduse yo fu awirinarani rogo zegino dunduko tipa gayo agamahe nasongoda agu asunge re.” Nirengo, mbiko agu agamahe i afuhe rogo zegino dunduko nasa gupai nga sunge mekaarago naamanga, badunguhe i afuhe rogo donate.pr418.com.