1, 2. (a) Iyiphi inkinga esibhekene nayo endabeni yegunya? (b) Yimiphi imibuzo esizoxoxa ngayo?

WAKE wayibona indlela ingane encane esabela ngayo lapho kuthiwa ayenze okuthile engathandi ngempela ukukwenza? Ungase ubone ebusweni balo mfanyana ukuthi uyazibuza ukuthi akwenze yini noma angakwenzi. Yena uyamuzwa umzali wakhe futhi uyazi ukuthi kufanele alihloniphe igunya lakhe. Kodwa umane nje akafuni ukulalela. Le nkinga abhekene nayo ibonisa iqiniso esibhekene nalo sonke.

² Akulula ngaso sonke isikhathi ukuhlonipha igunya. Ingabe ngezinye izikhathi ukuthola kunzima ukuhlonipha abantu abanegunya elithile phezu kwakho? Uma kunjalo, awuwedwa kule nkinga. Igunya alisahlonishwa kulesi sikhathi esiphila kuso. Noma kunjalo, iBhayibheli lithi kudingeka sibahloniphe abanegunya phezu kwethu. (IzAga 24:21) Empeleni, kuyadingeka sibahloniphe uma sifuna ukuhlala othandweni lukaNkulunkulu. Kulindelekile-ke ukuba kuphakame imibuzo ethile. Kungani kungase kube nzima kangaka ukuba sihloniphe igunya? Kungani uJehova ethi asilihloniphe, futhi yini ezosisiza ukuba sikwenze lokho? Okokugcina, singalihlonipha ngaziphi izindlela igunya?

3, 4. Saqala kanjani isono nokungapheleli, futhi kungani lezi zinto zenza kube inselele ngathi ukuhlonipha igunya?

³ Ake sixoxe kafushane ngezizathu ezimbili ezingenza  kube inselele kangaka ukuhlonipha abantu abasegunyeni. Esokuqala, sihlushwa ukungapheleli; esesibili, abantu abasemagunyeni bahlushwa ukungapheleli. Isono nokungapheleli kwabantu kwaqala endulo, lé ensimini yase-Edene lapho u-Adamu no-Eva bevukela igunya likaNkulunkulu. Ngakho isono saqala ngokuvukela. Kuze kube manje nathi sizalwa sithambekele ekuvukeleni.—Genesise 2:15-17; 3:1-7; IHubo 51:5; Roma 5:12.

⁴ Ngenxa yokuthi sinesono, kulula ngeningi lethu ukuba liqhoshe futhi lizikhukhumeze, kanti ukuthobeka kuyimfanelo enqabile okudingeka sibhukule ukuze siyihlakulele futhi siyilondoloze. Ngisho nangemva kweminyaka sikhonza uNkulunkulu ngokwethembeka, singaba nenkani futhi siqhoshe. Ngokwesibonelo, cabanga ngoKhora owanamathela ngokwethembeka kubantu bakaJehova phakathi nobunzima obuningi. Noma kunjalo, wayehahela igunya elengeziwe futhi ngokwedelela wavukela uMose, indoda eyayimnene ngaphezu kwabo bonke abantu ngaleso sikhathi. (Numeri 12:3; 16:1-3) Cabanga nangeNkosi u-Uziya ekuqhosha kwayo kwayenza yangena ethempelini likaJehova yenza inkonzo engcwele eyayingeyabapristi. (2 IziKronike 26:16-21) Abantu abanjengalaba bavuna kabuhlungu ngokuvukela kwabo. Izibonelo zabo ezimbi ziyizikhumbuzo eziwusizo kithi sonke. Kudingeka silwe nokuqhosha okwenza kube nzima ukuba sihloniphe igunya.

5. Abantu abangaphelele baye balisebenzisa kabi kanjani igunya labo?

⁵ Ngakolunye uhlangothi, abantu abangaphelele abanegunya benze okuningi okuqeda inhlonipho ngegunya. Abaningi baye baba nonya, bahlukumeza abanye, noma baba ondlovukayiphikiswa. Empeleni, ingxenye enkulu yomlando wabantu iwukusebenzisa kabi igunya. (UmShumayeli 8:9) Ngokwesibonelo, uSawule wayengumuntu omuhle nothobekile lapho uJehova emkhetha ukuba abe inkosi. Noma kunjalo, ukuqhosha nomona kwamehlula;  wayeseshushisa uDavide othembekile. (1 Samuweli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Kamuva, uDavide waba enye yamakhosi amahle kakhulu ake aba khona kwa-Israyeli, nokho kwayena walisebenzisa kabi igunya lakhe lapho entshontsha umka-Uriya umHeti futhi wathumela le ndoda engenacala ekhaleni lempi ukuze ibulawe. (2 Samuweli 11:1-17) Yebo, ukungapheleli kwenza kube nzima ngabantu ukuba balisebenzise kahle igunya. Futhi uma labo bantu abasemagunyeni bengamhloniphi uJehova, bavele basampule. Ngemva kokuchaza indlela abanye opapa bamaKatolika ababhebhethekisa ngayo ushushiso, isikhulu sikahulumeni waseBrithani sabhala: “Amandla athambekele ekonakaliseni, amandla aphelele onakalisa ngokuphelele.” Sinalo mlando engqondweni, masicabangele umbuzo othi: Kungani kufanele sihloniphe igunya?

6, 7. (a) Uthando lwethu ngoJehova lusishukumisela ukuba senzeni, futhi ngani? (b) Ukuzithoba kuhilela siphi isimo sengqondo, futhi singakubonisa kanjani?

⁶ Izizathu ezinhle kakhulu zokuhlonipha igunya zisuka othandweni—uthando ngoJehova, ngabantu esiphila nabo nangathi ngokwethu. Ngenxa yokuthi sithanda uJehova ngaphezu kwakho konke okunye, sifuna ukwenza inhliziyo yakhe ijabule. (IzAga 27:11; Marku 12:29, 30) Siyazi ukuthi ubukhosi bakhe, igunya lakhe lokubusa izulu nomhlaba, babekelwa inselele emhlabeni kusukela ekuhlubukeni kwase-Edene nokuthi iningi lesintu liye lachema noSathane lalahla ukubusa kukaJehova. Thina siyajabula ngokusekela ubukhosi bukaJehova. Lapho sifunda amazwi amnandi esAmbulo 4:11, kuvuka usinga. Yeka indlela okucace ngayo kithi ukuthi uJehova unguMbusi wezulu nomhlaba ofanelekayo! Sisekela ubukhosi bukaJehova, samukele ukubusa kwakhe ekuphileni kwethu kwansuku zonke.

⁷ Inhlonipho enjalo idinga ukulalela kanye nokunye okwengeziwe. Silalela uJehova kalula ngoba siyamthanda.  Nokho, ziyoba khona nakanjani izikhathi esiyokuthola kunzima ngazo ukulalela. Ngalezo zikhathi, njengalowaya mfanyana esimchaze ekuqaleni, kuyodingeka sifunde ukuzithoba. Siyakhumbula ukuthi uJesu wazithoba entandweni kaYise ngisho nalapho ukwenza kanjalo kubonakala kuyinselele enkulu. Wathi kuYise: “Makungenzeki intando yami, kodwa eyakho.”—Luka 22:42.

8. (a) Ngokuvamile ukuzithoba egunyeni likaJehova namuhla kuhilelani, futhi yini eyembula imizwa kaJehova ngalokhu? (b) Yini engasisiza ukuba silalele iseluleko futhi samukele isiyalo? (Bheka  ibhokisi emakhasini 46-7.)

⁸ Yiqiniso, uJehova akakhulumi nomuntu ngamunye namuhla; usebenzisa iZwi lakhe nabameleli bakhe abangabantu emhlabeni. Ngakho-ke, ezikhathini eziningi ukuthobela igunya likaJehova sikubonisa ngokuhlonipha labo bantu abamisile, noma abavumele ukuba baqhubeke benegunya phezu kwethu. Uma singabavukela labo bantu—ngokwesibonelo, ngokwenqaba ukwamukela iseluleko nesiyalo sabo esingokomBhalo—siyomcasula uNkulunkulu wethu. Lapho ama-Israyeli ekhononda futhi evukela uMose, uJehova wabheka izenzo zawo njengazenza kuye.—Numeri 14:26, 27.

9. Kungani uthando lwethu ngabanye abantu luyosishukumisela ekuhlonipheni igunya? Fanekisa.

⁹ Igunya silihlonipha nangenxa yothando ngabanye abantu. Kanjani? Ake sithi uyisosha ebuthweni lempi. Ukuphumelela kwebutho, ngisho kwakusinda kwalo, cishe kuncike ekubambisaneni kwesosha ngalinye nezikhulu zalo, lizilalele futhi lizihloniphe. Uma ungadelela lezo zikhulu ngokuvukela, wonke amanye amasosha angaba sengozini. Kuyavunywa, amabutho empi angabantu enza omkhulu umonakalo emhlabeni namuhla. Kodwa uJehova unamabutho enza okuhle kodwa. IBhayibheli limbiza izikhathi eziningi uNkulunkulu ngokuthi ‘uJehova wamabutho.’ (1 Samuweli 1:3) UnguMkhuzi wezidalwa zomoya ezinamandla, eziningi nezihlukahlukene. Ngezinye izikhathi, uJehova ufanisa  izinceku zakhe zasemhlabeni nebutho. (IHubo 68:11; Hezekeli 37:1-10) Uma singavukela abantu uJehova abanikeze igunya phezu kwethu, siyobe asibafaki yini engozini ozakwethu abangamasosha angokomoya? Lapho umKristu evukela abadala abamisiwe, nabanye ebandleni bangahlupheka. (1 Korinte 12:14, 25, 26) Lapho ingane ivukela, umkhaya wonke ungase uhlupheke. Ngakho, sibonisa uthando ngabanye abantu ngokuhlakulela umoya wenhlonipho nowokubambisana.

10, 11. Isifiso esifanele sokuba sizuze sisishukumisa kanjani ukuba silalele igunya?

¹⁰ Sihlonipha igunya nangenxa yokuthi kungokwenzuzo yethu ukulihlonipha. Lapho uJehova esicela ukuba sihloniphe igunya, ngokuvamile uyasitshela izinzuzo esiyozithola ngalokho. Ngokwesibonelo, uthi izingane mazilalele abazali bazo ukuze ziphile kade futhi zikujabulele ukuphila. (Duteronomi 5:16; Efesu 6:2, 3) Uthi masihloniphe abadala bebandla ngoba ukungabahloniphi kuyosilimaza ngokomoya.  (Hebheru 13:7, 17) Usitshela nokuba silalele iziphathimandla ukuze sivikeleke.—Roma 13:4.

¹¹ Awuvumi yini ukuthi ukwazi ukuthi kungani uJehova efuna silalele kuyasisiza ukuba sihloniphe igunya? Manje masicabangele indlela esingabonisa ngayo inhlonipho ngegunya ezicini ezintathu eziyinhloko ekuphileni.

12. Iyiphi indima uJehova ayinikeze indoda nobaba ekhaya, futhi ingayifeza kanjani?

¹² Ilungiselelo lomkhaya lenziwa uJehova ngokwakhe. Njengoba enguNkulunkulu ohlelekile, uye wahlela umkhaya ukuze usebenze ngokushelela. (1 Korinte 14:33) Unikeza indoda nobaba igunya lokuba inhloko yomkhaya. Indoda ibonisa inhlonipho ngeNhloko yayo, uKristu Jesu, ngokulingisa indlela uJesu asebenzisa ngayo ubunhloko ebandleni. (Efesu 5:23) Ngakho, indoda akufanele iwuyeke umthwalo wayo wemfanelo kodwa kufanele iwufeze njengendoda; kungafanele nokuba ibe undlovukayiphikiswa noma ibe nesihluku, kodwa kufanele ibe nothando, icabangele futhi ibe nomusa. Iyakhumbula ukuthi igunya layo lilinganiselwe—akwenzeki libe ngaphezu kwelikaJehova.

13. Inkosikazi nomama ingayifeza kanjani indima yayo yasekhaya ngendlela ethokozisa uJehova?

¹³ Inkosikazi nomama kumelwe ibe umsizi womyeni wayo, noma umphelelisi.  Nayo inikezwe igunya ekhaya ngoba iBhayibheli likhuluma ‘ngomthetho kanyoko.’ (IzAga 1:8) Igunya layo-ke nokho lingaphansi kwelomyeni wayo. Inkosikazi engumKristu ibonisa inhlonipho ngegunya lomyeni wayo ngokumsiza ukuba afeze indima yakhe njengenhloko yomkhaya. Ayimehlisi, ayimqineli noma imphuce isikhundla sayo. Kunalokho, iyamsekela ibambisane naye. Uma ingavumelani nezinqumo zayo, ingayiveza ngenhlonipho imibono yayo kodwa ihlale izithobile. Uma umyeni wayo engakholwa, ingase ibhekane nezimo eziyinselele, kodwa ukuzithoba kwayo kungase kwenze umyeni wayo afune uJehova.—1 Petru 3:1.

14. Izingane zingabathokozisa kanjani abazali noJehova?

¹⁴ Izingane zijabulisa uJehova lapho zilalela uyise nonina. Zinikeza nabazali bazo udumo nenjabulo. (IzAga 10:1) Emikhayeni enomzali oyedwa, izingane zisebenzisa isimiso sokulalela esifanayo, ziqaphela ukuthi umzali wazo angase akudinge ngisho nangokwengeziwe ukusekela kwazo nokuba  zibambisane naye. Emikhayeni emalungu ayo wonke afeza izindima azinikezwe uNkulunkulu, kuba khona ukuthula nenjabulo enkulu. Lokhu kummelela kahle uMsunguli wemikhaya, uJehova uNkulunkulu.—Efesu 3:14, 15.

15. (a) Ebandleni, singabonisa kanjani ukuthi siyalihlonipha igunya likaJehova? (b) Yiziphi izimiso ezingase zisisize ukuba silalele abaholayo? (Bheka  ibhokisi emakhasini 48-9.)

¹⁵ UJehova umise iNdodana yakhe yaba uMbusi phezu kwebandla lobuKristu. (Kolose 1:13) UJesu naye wabele “inceku ethembekileyo neqondayo” ukuba inakekele izidingo ezingokomoya zabantu bakaNkulunkulu emhlabeni. (Mathewu 24:45-47) INdikimba Ebusayo YoFakazi BakaJehova imelela isigaba senceku. Njengasemabandleni obuKristu ekhulu lokuqala, abadala namuhla bathola iziqondiso nezeluleko zivela eNdikimbeni Ebusayo ngokuqondile noma ngabameleli bayo, njengababonisi abajikelezayo. Lapho thina njengabantu ngabanye sihlonipha igunya labadala abangamaKristu, sisuke silalela uJehova.—Hebheru 13:17.

16. Abadala bamiswa umoya ongcwele ngamuphi umqondo?

¹⁶ Abadala nezinceku ezikhonzayo abaphelele. Banamaphutha njengathi. Yize kunjalo, abadala ‘bayizipho ezingabantu,’ bamiswe ngenjongo yokusiza ibandla lihlale liqinile ngokomoya. (Efesu 4:8) Abadala bamiswa umoya ongcwele. (IzEnzo 20:28) Kanjani? Ngokuthi kumelwe baqale bahlangabezane nezimfuneko ezilotshwe eZwini likaNkulunkulu eliphefumulelwe ngomoya. (1 Thimothewu 3:1-7, 12; Thithu 1:5-9) Ngaphezu kwalokho, abadala abahlaziya ukufaneleka komzalwane bathandaza ngobuqotho bacele isiqondiso somoya ongcwele kaJehova.

17. Emabandleni, kungani ngezinye izikhathi abesifazane abangamaKristu bethwala ekhanda?

¹⁷ Ebandleni, kungase kube nezikhathi abangatholakali ngazo abadala nezinceku ezikhonzayo ukuba benze  umsebenzi ngokuvamile owabelwa bona, njengokuqhuba umhlangano wenkonzo yasensimini. Ezimweni ezinjalo, abanye abazalwane ababhapathiziwe bangasenza leso sabelo. Uma bengekho, singenziwa odade abangamaKristu abafanelekayo. Kodwa-ke, lapho owesifazane efeza indima ngokuvamile eyabelwa owesilisa obhapathiziwe, uyathwala ekhanda. * (1 Korinte 11:3-10) Le mfuneko ayibehlisi abesifazane. Kunalokho ibanikeza ithuba lokubonisa inhlonipho ngelungiselelo likaJehova lobunhloko, kokubili emkhayeni nasebandleni.

18, 19. (a) Ungazichaza kanjani izimiso ezikweyabaseRoma 13:1-7? (b) Siyibonisa kanjani inhlonipho ngeziphathimandla?

¹⁸ AmaKristu eqiniso anamathela ngobuqotho ezimisweni ezikweyabaseRoma 13:1-7. Lapho ufunda la mavesi, uyabona ukuthi ‘amagunya aphakeme’ okukhulunywa ngawo lapho ohulumeni bezwe. Uma nje uJehova esawavumela la magunya angabantu ukuba abe khona, enza imisebenzi ebalulekile, agcine isilinganiso esithile sokuhleleka futhi enze nezinkonzo ezidingekayo. Sibonisa inhlonipho ngala magunya ngokugcina imithetho. Siyaqikelela ukuthi siyazikhokha izintela okufanele sizikhokhe, siwagcwalisa kahle amafomu uhulumeni angase awadinge, futhi sigcine noma imiphi imithetho ethinta thina, imikhaya yethu, amabhizinisi ethu noma izimpahla zethu. Nokho, asizithobi emagunyeni ezwe uma efuna singamlaleli uNkulunkulu. Kunalokho, siphendula njengabaphostoli bakudala: “Kumelwe silalele uNkulunkulu njengombusi kunabantu.”—IzEnzo 5:28, 29; bheka ibhokisi elithi “ Igunya Likabani Okufanele Ngililalele?” ekhasini 42.

¹⁹ Sibonisa inhlonipho ngeziphathimandla nangendlela esiphatha ngayo abanye. Ngezinye izikhathi singase sisebenzelane  ngokuqondile nezikhulu zikahulumeni. Umphostoli uPawulu wasebenzelana nababusi abanjengeNkosi uHerode Agripha noMbusi uFestu. La madoda ayenamaphutha amabi kakhulu, kodwa uPawulu wakhuluma nawo ngenhlonipho. (IzEnzo 26:2, 25) Nathi silingisa isibonelo sikaPawulu, kungakhathaliseki ukuthi isikhulu esikhuluma naso siwumbusi omkhulu noma siyiphoyisa lendawo. Esikoleni, amaKristu asemasha azama ukubonisa inhlonipho efanayo kothisha bawo, iziphathimandla zesikole nezisebenzi zasesikoleni. Yebo, asigcini ngokuhlonipha abantu abamukela izinkolelo zethu; siyahlonipha nalapho sisebenzelana nabantu abamelene noFakazi BakaJehova. Eqinisweni, abantu abangakholwa kufanele bayibone inhlonipho kithi.—Roma 12:17, 18; 1 Petru 3:15.

20, 21. Yiziphi ezinye zezibusiso zokubonisa inhlonipho efanele ngegunya?

²⁰ Masingancishani ngenhlonipho. Umphostoli uPetru wabhala: “Dumisani abantu bazo zonke izinhlobo.” (1 Petru 2:17) Lapho abantu bebona ukuthi sibabheka njengabafanelwe inhlonipho eqotho, bangase bahlabeke umxhwele kakhulu. Khumbula, le mfanelo iya iphela. Ngakho ukuyibonisa kungenye indlela esilalela ngayo umyalo kaJesu othi: “Ukukhanya kwenu makukhanye phambi kwabantu, ukuze babone imisebenzi yenu emihle bese benika uYihlo osemazulwini inkazimulo.”—Mathewu 5:16.

²¹ Kuleli zwe elisebumnyameni, abantu abanezinhliziyo ezinhle badonseleka ekukhanyeni okungokomoya. Ngakho ukubonisa kwethu inhlonipho ekhaya, ebandleni, nakwezinye izindawo kungase kubakhange abanye futhi kubashukumisele nasekubeni bahambe nathi ekukhanyeni. Yeka ukuthi kungaba into enhle kanjani leyo! Ngisho kungabanga njalo, kunye esiqiniseka ngako. Ukuhlonipha kwethu abantu kujabulisa uJehova uNkulunkulu futhi kusisiza ukuba sihlale othandweni lwakhe. Ukhona yini umvuzo omkhulu ngaphezu kwalo?